Saturday 2 July 2022 / شنبه ۱۱ تير ۱۴۰۱
مجلس مؤسسان و نطق رضاشاه در مجلس ۱۳۰۴
▬ برای نگارش و تصویب قانون اساسی یک کشور یا اصلاح و بازنگری در آن «مجلس مؤسسان» تشکیل می‌شود. ▬ پس از استقرار مشروطیت در ایران سه بار مجلس مؤسسان در ایران تشکیل شد. همچنین بعد از انقلاب ۵۷ نیز یک بار این مجلس تشکیل شد. ▬ نخستین مجلس مؤسسان در سال ۱۳۰۴ خورشیدی شکل گرفت و اصول قانون اساسی را برای انقراض سلسله قاجار و استقرار سلطنت پهلوی تغییر داد.
خانم‌ها و آقایان محترم، دوستان دانشور و فرهنگ‌ورز، از راه دور و با قلبی نزدیک به شما سلام می‌کنم. این مطلب به یک موضوع واحد نمی‌‌پردازد. مثل خیالات آدمی که ری و روم و بغداد را درمی‌نوردد و دَم به دَم حالی به حالی می‌شود؛ دَرهم و بَرهم، پیچیده، ازهم‌پاشیده و همراه با استعاره است. مطالب پراکنده است و بهم ربط ندارد. تنها ممکن است یادآور این یا آن خاطره و سرگذشت باشد.
خانم‌ها و آقایان محترم، دوستان دانشور و فرهنگ‌ورز، از راه دور و با قلبی نزدیک به شما سلام می‌کنم. این مطلب به یک موضوع واحد نمی‌‌پردازد. مثل خیالات آدمی که ری و روم و بغداد را درمی‌نوردد و دَم به دَم حالی به حالی می‌شود؛ دَرهم و بَرهم، پیچیده، ازهم‌پاشیده و همراه با استعاره است. مطالب پراکنده است و بهم ربط ندارد. تنها ممکن است یادآور این یا آن خاطره و سرگذشت باشد.
۱۵ فروردین ۱۳۷۴، در اسلامشهر، مردم فقیر و حاشیه‌نشین که از افزایش تورم و کرایه‌ی حمل و نقل به تنگ آمده بودند همراه با جمع کثیری از ساکنین رباط کریم، سلطان‌آباد و صالح‌آباد به کوچه و خیابان ریختند و علیه حکومت به اعتراض برخاستند. در خیابان‌ها لاستیک آتش زده شد و مردم، جاده‌ی ساوه به تهران را بستند. نیروهای دولتی واکنش نشان دادند و بسیاری دستگیر شدند. گفته می‌شود در جریان سرکوب معترضان حتی از هلیکوپترهای مجهز به تیربار نیز استفاده شده که نمی‌دانم چقدر واقعی‌ست.
تاریخ جهان دادگاه جهان است (۱۸)
جنگ جهانی دوم، ساختار اجتماعی و نظام قدرت در جهان را دگرگون کرد
سال ۱۹۴۴ متفقین (آمریکا، شوروی، بریتانیا...) به فرانسه اشغال شده توسط آلمان، در طی عملیاتی در نرماندی حمله کردند و ضد حملات شوروی توانست قلمروهای ازدست رفته را بازپس بگیرد. با فرود متفقین در نورماندی در روز ۶ ژوئن ۱۹۴۴ سقوط رژیم نازی قطعی شد. سالهای ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۵، امپراتوری ژاپن مجبور هم به عقب‌نشینی از بسیاری از سرزمین‌های اشغالی در مرکز و جنوب چین و برمه شد و متفقین توانستند نیروی دریایی امپراتوری ژاپن را مجبور به عقب‌نشینی کنند و کنترل جزایر راهبردی غرب اقیانوس آرام را بدست بگیرند.
نامه زنده‌یاد احسان طبری از زندان
این نامه را بازجویان زنده‌یاد احسان طبری که مخاطب نامه را هم برنمی‌تابند، با نیات آلوده، به شبکه مجازی درز داده‌اند.
از نورد استریم تا کربن خنثی
Nord Stream - Carbon neutrality
این بحث با اشاره به «سوخت‌های فسیلی» Fossil fuels که بیش از ۸۰ درصد انرژی مورد نیاز جهان را تشکیل می‌دهد، و سوخت‌هایی که ردپای کربن تولید نمی‌کند، به خط لوله گاز «نورد استریم» Северный поток می‌پردازد. ضرورت طرح این بحث چیست؟ تراژدی اوکراین و رویدادهای پس از واقعه After The Event که گاه از خود واقعه، شگفت‌تر است.
روابط ایران و روسیه در گذر تاریخWhat is Past is Prologue
گذشته، پیش درآمد اکنون است
اگر به تنظیم رابطه غیرقابل دفاع روس‌ها با ایرانیان اشاره می‌شود، به این معنی نیست که دیگران به ما ستم نکرده‌اند. اثبات شئی، نفی ماعدا نمی‌کند. آنچه بر سر دولت ملی دکتر مصدق گذشت و آن مردادِ گران در سال ۳۲، داستان کنسرسیوم و بسیاری گزاره‌های دیگر، در خاطره جمعی مردم حضور دارد. بماند که روسیه در امثال لیاخوف و اولیانف و پوتین خلاصه نمی‌شود. تورگنیف و داستایفسکی و ژرژ گاموف، پوشکین و چخوف و بولگاکف، گوگول و تولستوی و شولوخف، باریس پاسترناک و شوستاکوویج و مندلیف هم روس بودند. همچنین هزاران زن و مردی که در مبارزه با فاشیسم در لنینگراد جان باختند.
رضا براهنی: شریعتی، دیدار در زندان
دکتر شریعتی پاهای مرا که دید و حدیث کابل‌ها را که شنید، سرش را به طرف دیوار برگرداند و موقعی که برگشت، حالی منقلب داشت. در آن سلول، هم زنده بود و هم به طرز غریبی متواضع و بردبار. به گمانم برایش فرقی نمی‌کرد که در سلولش مأمور نفوذی گذاشته باشند یا یک آدم آزاد. تأثیرگذاری اشخاص منوط به این قبیل مسائل نیست. آدم متکی به نفس بر همه تأثیر می‌گذارد و در لحظهٔ خاص اگر نیرنگ ببیند، می‌داند که چگونه در لحظهٔ بعد، آن را دور بزند.
فیلم Power of the Dog (قدرت سگ) یکی از با ارزش‌ترین کارهای خانم «جین کمپیون»، براساس رمانی به همین نام به قلم «توماس ساویج» ساخته شده‌است. قدرت سگ ویژگی‌های مشخص فیلم‌های وسترن را ندارد و در آن دوئل و کشتار و هیاهو نیست اما ستیز کهنه و نو را به زیبایی به تصویر کشیده‌است.نام فیلم (قدرت سگ) آیه‌ای را در تورات (کتاب مزامیر ۲۰: ۲۲) را تداعی می‌کند: خداوندا روحم را از شمشیر و عزیزانم را از قدرت سگ برهان...
پرونده حمید نوری به نسل‌کشی ارتباطی ندارد
وقتی «حمید نوری»؛ در فرودگاه آرلاندا استکهلم گیر افتاد، واحد ملی مبارزه با جنایات سازمان‌یافتهِ دادستانیِ سوئد؛ فهرستِ اتهاّماتِ منجر به بازداشتِ وی را چنین توصیف کرد: «یک شهروند ایرانی بر اساس شواهد و اَدِله کافی (موجب ظن قوی به ارتکاب جرم علیه قوانین بین‌المللی، جنایت فاحش و قتل عمد، از ۲۸ ژوئیه تا ۳۱ اوت ۱۹۸۸ در تهران، ایران)، توسط دادگاه ناحیه استکهلم بازداشت شده‌است.»
پیمان مینسک و تراژدی در اوکراین
پس از انعقاد توافق‌نامهٔ مینسک، ارتش اوکراین نقاطی از جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک را اشغال کردند. روسیه نیز نفوذ خود را در اوکراین از طریق گروه‌های طرفدار روسیه در دونباس حفظ کرد. ظاهراً طرفین مذاکره (در تئوری) موافق بودند که اجرای توافق مینسک بهترین چشم‌اندازها را برای صلح ارائه می‌دهد. اما مسکو و کی‌یف هر کدام تفسیر خاص خودشان را داشتند. منطقه دونباس اوکراین، آبستن حوادث تازه بود.
غبارزدایی از آینههازندانیانی که قلم، توتم آنان بود
با یادآوری این موضوع که استبداد زیر پرده دین، و آنچه در این سالهای سیاه گذشت، اصلاً و ابداً با گذشته قابل مقایسه نیست، برای مبارزه با فراموشی که یک وظیفه تاریخی است، اسامی نویسندگانی که در دوران سلطنت زندانی شدند را تا آنجا که اطلاع دارم، می‌نویسم. در دوران سلطنت پهلوی (زمان رضاشاه و محمدرضاشاه)؛ زندانیانی بودند که قلم، توتم آنان بود. بعضی چندین کتاب تألیف (یا ترجمه) نموده، و برخی یکی دو مقاله نوشته بودند. بیشترشان سالهای طولانی، و شماری مدتی کوتاه زندانی کشیدند اما (جز تک و توکی که قدر قلم را نشناختند و به پای دشمنان آزادی ریختند)، عاشق زندگی و شیدای زیبائی بودند.
نشست مهم سران ارتش شاهصبح ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
نشست مسؤولین عالی رتبه نظامی رژیم پیشین، صبح ۲۲ بهمن سال ۵۷، در ستاد بزرگ ارتش (در چهارراه قصر واقع در میانه‌ی جاده‌ی قدیم شمیران/ خیابان شریعتی) برگزار شده بود. ساعت یک بعد از ظهر همان روز، رادیو تهران متنی را با عنوان «اعلامیه ارتش» پخش کرد و اشاره نمود ۲۷ امیر ارتش شامل ۳ ارتشبد، ۲۰ سپهبد و ۴ سرلشکر، آنرا امضا کرده‌اند.
ترور شاه و نخستین دادگاه سیاسی ایران
این بحث؛ به واقعه ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ و سوءقصد به محمدرضا شاه پهلوی، اشاره دارد که در پیامد آن بگیروببند راه افتاد و نخستین دادگاه سیاسی ایران (پس از شهریور ۱۳۲۰) هم، تشکیل شد. کمی پیش از واقعه - دی ماه ۱۳۲۷- شایع شده بود که حکومت به دنبال فرصتی برای بالابردن قدرت پادشاه در مقابل مجلس است و ۱۵ بهمن آن سال با ترور نافرجام وی، این فرصت به دست آمد.
Pale Blue Dotزمین (این نقطهٔ آبی کمرنگ)
این بحث در مورد زمین است. قرارگاه اصلی ما؛ همچنین آخرین منزلی که در آن مأوا گزیده‌ایم. البته وقتی هم نباشیم ما را در خود جای می‌دهد. زمین حدود ۴٫۵۴ میلیارد سال پیش؛ از آمیزش سحابی‌های خورشیدی یا بهتر بگویم از پیوند ابر و گاز میان‌ستاره‌ای شکل گرفته، این سن و سال بر اساس مدارک پرتونگاری شهاب‌سنگ‌ها و مطابقت آن‌ها با سنگ‌های زمینی و سنگ‌های ماه به دست آمده‌است. این سیاره که در فاصلهٔ ۱۵۰ میلیون کیلومتری خورشید قرار دارد، خانهٔ هزاران هزار گونه از جانداران، ازجمله انسان است.
شعر «مارتین نیمولر» وقتی مرا گرفتند، صدای احدی در نیآمد
در آغاز نازی ها سراغ کمونیست ها را گرفتند تا با خود ببرند و سر به نیست کنند. من سکوت کردم و لام تا کام حرف نزدم چون کمونیست نبودم. بعد (از کمونیستها) در نخ اتحادیه های کارگری رفتند اما من چون در شمار آنان نبودم سکوت کردم. یهودی ها را که هدف گرفتند بازهم واکنشی نشان ندادم چون یهودی نبودم. تا اینکه آمدند خودم را دستگیر کنند... حالا هیچ کس نبود تا صدایی به اعتراض برآرد.
عراق؛ حزب بعث، و خُلق و خویِ صدام حسین
گرچه عراق صدام حسین خالی از سایه‌های یک خفقان پنهان نیود و بسیاری از عراقی‌ها کنترل رادیو ــ تلویزیون، مطبوعات و محدودیت استفاده از ساتالایت و اینترنت و… را سمبل روشن استبداد می‌دانستند، گرچه برخی از کردهای عراق که از آخوندها نیز دل خوشی نداشتند، دولت صدام را از خودشان نمی‌دانستند، گرچه روشنفکران در منگنه‌های نامرئی بودند و هیچ‌کس به دیکتاتوری چه پنهان و چه آشکار، صحّه نمی‌گذارد، اما همان حکومت با همه ایرادات جدّی که داشت به این شیخ و آن شیخ مرتجع و نابکار بارها و بارها ارزش داشت. کسانی که حمله و اشغال کشورشان را توجیه کردند و روضه دموکراسی خواندند و با بر جسد به خاک افتاده صدام حسین، هلهله کردند...
تلسکوپ فضایی جیمز وب؛ کاوش در پایان عصر ظلمت و انفجار نور
James Webb Telescope Space
یکی از پیچیده‌ترین دستگاه‌هایی که بشر تا کنون ساخته؛ «تلسکوپ فضایی جیمز وب» James Webb Telescope Space، قرار است در فواصلی بسیار دورتر از تلسکوپ فضایی هابل Hubble Space Telescope، جانشین آن شود. تلسکوپ فضایی جیمز وب بزرگ‌ترین و قدرتمندترین تلسکوپی است که تاکنون در فضا قرار گرفته است. این تلسکوپ؛ اتمسفر سیاره‌های دور را به دنبال نشانه‌های گازی بررسی می‌کند تا احتمال وجود حیات در آن‌ها مشخص شود.
کو به کو در به در من بِگردَستم بوشوم / بسا کسان بیدم دل نَبستم بوشوم دل بو می شین من می دیلِ شین بوم / عقل ویرجه دانه اوچین بوم ناگه بیدم دل گه من دِ بجَستم بوشوم / پَر بکشه دل پیِ خو نیمه هوش ببه آشفته سراسیمه / تنها بمانستم بار دَبستم بوشوم نۊشۊ ، نۊشۊ یاد بیاور آن شب‌های مهتابی را؛ آن شب‌روی‌های مخفیانه را، بی‌قراری‌ها و حرف نزدن‌ها را، بیاد بیاور آن کشش آشکار و عیان‌مان را، آن اولین حرف‌های شیرین‌مان را، هرآنچه تو گفتی در خاطرم هست، شاهد قلب من لب‌های توست، نوشو نوشو