وقتی چیز غریبی می‌شنویم، نباید پیشاپیش آن را رّد کنیم
وقتی چیز غریبی می‌شنویم، نباید پیشاپیش آن را رّد کنیم، چرا که این کار نابخردی است. در واقع، چیزهای هولناکی ممکن است درست باشند و بسیاری از چیزها که آشنا و یا ستایش شده هستند چه بسا که دروغ باشند. حقیقت به خودی خود حقیقت است نه از آن رو که مردمان بسیاری بدان باور دارند.
ابن نفیس، «شرح معنی القانون»
آندره ژید André Gide (۱۸۶۹ - ۱۹۵۱) نویسندهٔ فرانسوی و برنده جایزه ادبی نوبل در سال ۱۹۴۷ سفرنامه‌ای دارد به نام «بازگشت از شوروی» Retour de l'URSS که توسط جلال آل احمد به فارسی ترجمه شده‌است.
...
آندره ژید از مصیبت‌های جنگ(و بیکاری و فقر و بیماری که در پی داشت) تاثیر گرفته بود. با اینحال امید بر وی غلبه داشت و همیشه می‌گفت بکوش تا عظمت در نگاه تو باشد نه در آنچه که می‌بینی.
در دوران او اندیشه‌های کارل مارکس و جنبش‌های کارگری و سوسیالیستی بر سر زبان‌ها بود و نویسندگان با موضعگیری و آثار خود نشان می‌دادند که کنار تهیدستان ستمدیده هستند یا به اردوی مقابل تعلق دارند. آندره ژید جانب ستمدیدگان را گرفت.
...
در روسیه انقلاب شده بود و روشنفکران چشم به سوی مسکو داشتند. آندره ژید پیش از آنکه راهی آنجا شود سفری به کشور‌های کنگو و چاد از مستعمرات آنوقت فرانسه داشت و در سفرنامه‌اش از مظلومیت آفریقا و دنائت استعمارگران بسیار نوشت. در سفر به شوروی سراسر شوق بود و با این تصور بدآنجا قدم نهاد که آرزو‌های مردم شوروی رو به برآورده شدن است. اما واقعیت او را از خوشباوری بیرون آورد و کم کم سخن به انتقاد گشود و نوشت:
غمی ناشناخته دلم را می‌فشرد، و مرا در این تردید نهاده که در برگشت به پاریس، چه باید بگویم؟ چطور می‌توانم اعتراض‌ها و ایرادها را پنهان کنم؟ و تایید کنان از آنچه در شوروی دیده ام دروغ بگویم؟ نه ـ کاملا احساس می‌کنم که با چنین رفتاری در عین حال که به شوروی خدمتی نکرده ام ـ نسبت به هدفی نیز که در شوروی از آن دم می‌زدند، خیانت کرده‌ام. دولتیان می‌خواستند به من جاهایی را نشان بدهند که از پیش آماده شده بود اما من می‌خواستم جاهایی را هم ببینم که چنین آمادگی، تهیه دیده نشده بود. متاسف شدم که در اتحاد شوروی یک اثر هنری هزاری هم که زیبا و عالی باشد، اگر طبق دستور نباشد، ملعون و مطرود خواهد بود. زیبایی در شوروی درست به عنوان یک ارزش بورژوایی مورد توجه قرار می‌گیرد و یک هنرمند هزاری هم که نابغه باشد، اگر اهل مدح و ثنا نباشد، بفرموده، نظر جمع از او پر می‌گردد و مطرود می‌شود.
...
آندره ژید با اینکه در طرح انتقادات و اعتراض‌های خویش نشان داد که دشمن اتحاد شوروی نیست. اگرچه با دلسوزی و همنوایی و احترام، پاره‌ای از ناهنجاری‌ها و روش‌های ناپسند را انتقاد و سرزنش کرد. اما از سوی حزب کمونسیت و کسانیکه استالین برایشان خدا بود، با جوسازی‌های وحشتناکی روبرو شد و پشت سرش صفحه گذاشتند که مادرش دختر یکی از بورژواهای ثروتمند نُرماندی بوده، منحرف کننده جوانان و خلاصه فاسد است و... آمور فلان سرویس اطلاعاتی هم بوده و ما پیشتر می‌خواستیم افشایش کنیم و...
...
مرتجعین حتی زیر پای «رومن رولان» Romain Rolland (نویسنده ژان کریستوف و جان شیفته) هم نشستند تا علیه وی بنویسد و متاسفانه او با اینکه می‌دانست آندره ژید نویسنده دردمندی است و در آن کتاب جز واقعیت را گزارش نکرده، اما چنین کار زشتی را کرد و به صف امضاکنندگان علیه او پیوست و به آندره ژید فحش داد. آندره ژیدی که در خلوت خویش مثل کف دست می‌شناخت ناگهان حامل همه مفاسد شد و نوکر بی جیره و مواجب سرمایه داری...می‌گویند رومان رولان اواخر عمرش از اینکه قلمش و زبانش را آلوده کرده بود بسیار رنج می‌برد. او هفت سال پیش از مرگ آندره ژید، درگذشت.
...
سایت همنشین بهار
http://www.hamneshinbahar.net
ایمیل
hamneshine_bahar@yahoo.com
برای ارسال این مطلب به فیس‌بوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook