معراجنامه ابن ديلاق - ذبیح بهروز
بعد از اشاره به پژوهشگر، نمایشنامه نویس، و زبانشناس ذبیح بهروز که طنز هم می‌سرود، یکی از آثارش - معراجنامه ابن ديلاق - را که کمتر در دسترس است، ثبت می‌کنم.از کسانی كه از ذبیح بهروز تاثير گرفته‌اند می‌توان صبحی مهتدی، خان ملك ساساني صادق هدايت، شهيد نورائی، انجوی شيرازی،امام شوشتری، اكبر آزاد و... را نام برد. گفته می‌شود ذبیح بهروز به دكتر مصدق نزدیک بوده است.
گاه‌شُماری ایرانی
گاه‌شُماری، دانشی است که به تعیین و محاسبه زمان می‌پردازد
«به نام و نیرو و یاری آفریدگار اورمزد و امشاسپندان؛ سروران خوب نیکوکار، و همه ایزدان مینو...» در این بحث به گاه‌شُماری ایرانی اشاره نموده، توجه و تامل دوستان پاکیزه رأی و پاک اندیش را به آن جلب می‌کنم. (منظور از گاه‌شُماری، دانشی است که به تعیین و محاسبه زمان می‌پردازد. سیستم تقسیم زمان به سال‌ها و ماه‌ها و روزها) «گاه‌شُماری» دانشی است که به تعیین و محاسبه زمان می‌پردازد.
آتئیسم؛ Atheism با هیستری ضدمذهبی یکی نیست
در این بحث بعد از توضیح آتئیسم Atheism (خداناباوری)؛ که در جامع‌ترین معنا، نداشتن باور به وجود خدا و خدایان است، به آتئیسم نو می‌پردازم که با نظرات افرادی چون: سام هریس، کریستوفر هیچنز، دنیل دنت، ریچارد داوکینز و نه فقط آنها) بر سر زبانها افتاده است، همچنین به گفت‌و شنود آنان که با عنوان «چهار سوار» The Four Horsemen منتشر شده است. چون در خِلال بحث از پوزیتیویسم منطقی و حلقه وین صحبت می‌شود، به این مورد هم اشاره می‌کنم.
جشن سَده، رَپیتْوین و کمی بیش از آن
رَپیتْوین اشاره یه ایزد موکل بخشی از زمان است و «گاه رَپیتوین» بیان‌گر کیفیتی از زمان که می‌توان آن را وضیعت آرمانی نامید. گاه رپیتوین زمانی است که آفرینش مقدس خیر هستی می‌یابد و پیروزی فرجامین آن حاصل می‌شود. جشن سده، با جشن رپیتوین در ارتباط است. «جشن سده»، به پیشواز بازگشت رَپیتوین می‌رود.
ذخیرهٔ خوارزمشاهیِ سیداسماعیل جرجانی
نخستین کتاب به زبان فارسی در طب
این بحث در مورد سیداسماعیل-جرجانی، و ذخیره خوارزمشاهی (الذخیره فی الطبمهمترین کتاب او است. ذخیره خوارزمشاهی بر خلاف دیگر کتب پزشکی چون «کامل الصّناعه» مجوسی اهوازی و الحاوی محمّد زکریّای رازی و قانون ابن سینا و... نه زبان عربی، بلکه فارسی بود و آنان که عربی نمی‌دانستند به آسانی توانستند بهره‌مند گردند.
میراث مکتوب نیاکان
این مطلب هنوز آماده نیست
به فرهنگ ایران باستان ارج می‌نهم و یادآوری و بازخوانی آنچه را بن‌مایه هویت خویش می‌دانیم و از دیرباز در زبان و فرهنگ و آیین‌ها و اسطوره‌هایمان تداوم یافته، ضروری می‌دانم. به خاطره جمعی که بویژه از راه تاریخ حماسی و به یُمن زبان فارسی، در کُنهِ ضمیر ما ریشه دارد، تعلق خاطر دارم، و به ایده ایران و استمرار تاریخی و فرهنگی آن اعتقاد دارم، اما... اما، منظورم از برجسته‌کردن میراث مکتوب نیاکان، آریاگرایی و
تُنبان و ابوموسیسنجاقکردنِ جزایر سه‌گانه به قباله امارات!
این بحث به مهمترین گزاره‌های مربوط به جزایر ایرانی خلیج فارس می‌پردازد و تامل و توجه شما را به آن جلب می‌کنم. نگارش و تدوین بخش اصلی این بحث به پیش از ۱۶ اکتبر ۲۰۲۴(۲۵ مهر ۱۴۰۳) برمی‌گردد که اتحادیه اروپا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (متشکل از قطر، عمان، کویت، عربستان سعودی، امارات و بحرین) و ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا بیانیه مشترکی ۵۷ بندی، با یک بند (بخش دی پاراگراف ۴۶) درباره جزایر ایرانی صادر کردند.
شهسواران میدان علم بوعلی سینا، طبیبِ خِرد
در سالهای گذشته از شهسواران میدان علم گفته و نوشته‌ام که برخی از آنها منتشر شده‌است. ابونصر فارابی، شهاب‌الدین سُهروردی، مُحیى‌الدین اِبْن‌ِعَرَبى، ابوحامد محمد غزالی، ابوالفضل بیهقی، محمد بن زکریای رازی، ابوریحان بیرونی، غیاث الدین جمشید کاشانی، ابن هیثم، محمد بن موسی خوارزمی، ابوریحان بیرونی، خواجه نصیر طوسی، ابوالوفا بوزجانی، ابویوسف الکِندی، گالیله، یوهانس کپلر، نیوتن، آلبرت آینشتاین، استیون هاوکینگ، ادوارد سِیگِن، جان رالز، لئون فوکو (فوکالت)، توماس پین، برتراند راسل، دکارت، رابرت بویل، بیکن، گیلبرت لوییس، هایزنبرگ، شرودینگر، جارلز تونز، الکساندر پوروخوروف، ارنست بلوخ، همچنین دکتر محسن هشترودی، دکتر غلامحسین مصاحب، دکتر علی جوان، پرویز شهریاری و مریم میرزاخانی... اکنون به ابوعلی سینا می‌پردازم
تِزهایِ آوریل ۱۹۱۷ - راهگشای انقلاب اکتبر
این بحث به تزهای آوریل ۱۹۱۷ апрельские тезисы اشاره دارد، نقشه راهی که لنین، پیش گذاشت و گفته می‌شود بدون آن، انقلاب اکتبر به وقوع نمی‌پیوست. ضرورت طرح آن، آشنایی با انقلاب یا کودتایی است که آینده جهان را تغییر داد، بر ادبیات و هنر تاثیر گذاشت و گفتمان تازه‌ای باب کرد.
مُدلِ استانداردِ فیزیک ذرّات، قصه‌ای ناتمام
Standard Model of Particle Physics
موضوع این بحث «مدل استاندارد ذرات بنیادی» است که از نیمه دوم قرن بیستم بر سر زبانها افتاد و در اواسط دهه ۱۹۷۰، فرمول‌بندی کنونی آن نهایی شد. با کشف کوارک، نوترینو، و بوزون هیگز (که بعداً توضیح خواهم داد)، بر اعتبار مدل استاندارد افزوده شده‌است. از این مدل به دلیل توانایی آن در توضیح نتایج تجربی، گاهی با نام نظریه تقریباً همه‌چیز یاد می‌شود. مدل استاندارد بنوعی مرهون فیزیک‌دان نظری پیتر هیگز Peter Higgs هم هست. او که۲۰ فروردین ۱۴۰۳ (۸ آوریل ۲۰۲۴) درگذشت، پیشنهاددهندهٔ ذره بنیادی بوزون (بوزون هیگز) بود. کشف بوزون هیگز مدل استاندارد را کامل کرد.
جنبش‌های ایرانی در سده‌ٔهای دوم و سوم هجریاز به‌آفریدُ مازیارُ مَزدک، تا سُنبادُ اُستادسیسُ بابک
سال‌ها پیش در مقاله و ویدئوی هجوم اعراب به ایران زمین که در یوتیوب و سایت خودم ثبت شده، توضیحاتی داده‌ام. اگر فرصت و تمایل دارید ببینید. هجوم اعراب (یا بهتر بگویم هجوم ساکنان جزیره العرب به ایران) در قرن هفتم میلادی از زمان ابوبکر شروع شد، در دوره عمر به اوج خود رسید و در زمان عثمان به سقوط دولت ساسانی و کشته‌شدن یزدگرد سوم انجامید.
واقعه مسجد گوهرشاد و کمی بیش از آن
این مطلب هنوز کامل نیست
این بحث اشاره کوتاهی است به واقعه مسجد گوهرشاد در ۱۳۱۴. رویداد مزبور، با به توپ بسته‌شدن حَرَم و گنبد امام رضا، توسط قوای روس در سال ۱۲۹۱، هرچند پَر آن مسجد گوهرشاد را نیز گرفت، اشتباه نشود. واقعه مسجد گوهرشاد ربطی به کشف حجاب (یا بهتر بگویم رفع حجاب) نداشت. در لابلای بحث توضیح می‌دهم که ۱۷ دی روز آغاز رفع حجاب زنان ایرانی نیست! و کم نبودند زنان و مردانی که برای دستیابی به حق پوشش زنان تلاش می‌کردند و هزینه دادند، حتی به زندان افتادند
ابوریحان بیرونی، مُورّخ علم، مردم‌شناس و مردم‌نگار
هندسه چیست؟ دانستن اندازه‌ها... و خاصیت صورت‌ها و شکل‌ها که اندر جسم موجود است. جسم چیست؟ آن چیز است که یافته شود به بسودن و قائم بودن به تن خویش و جایگاه خویش پُرکرده دارد و چیزی دیگر... با وی اندر جایگاه او نتواند بودن. سطح جیست؟ جسم ناچار بی‌نهایت نبَوَد به همه سوها، و نهایت او سطح است و سطح طول است و عرض. خط چیست؟ اگر بسیط را نهایت باشد آن نهایت ناچار خطی یاشد و آن خط طولی باشد بی عرض. نقطه چیست؟ چون خط را نهایت باشد، نهایت او نقطه بُوَد و بدانک نقطه را نه طول است و نه عرض و نه عمق. او نهایت همه نهایت‌هاست. (آثارالباقیه عن القرون الخالیه)
بهار می‌آید هر چند زمستانیان نخواهند
قطره بارانی که بر گل سرخ می‌لغزد، جوانه لجوجی که بر سرما غلبه می‌کند، آوندهای سرکشی که موانع را از سر راه برمی دارند، گیاه مهربانی که از دل خاک سرَک می‌کشد و به آفتاب سلام می‌کند، چشمه جوشانی که دل سنگ را می‌شکافد، همه و همه، در برابر این زندگی که پارس می‌کند و این زمین که خار می‌خلد و این آسمان که بلا می‌ریزد، فریاد بر می‌آورند: بهار می‌آید هر چند زمستانیان نخواهند.
داستانِ اِبْن‌ِعَربى، کشف و شهود است
خانم‌ها و آقایان محترم؛ دوستان عزیز و اهل تمیز، از راه دور و با قلبی نزدیک به شما سلام می‌کنم. سلامی پُر از شور و شادی و امید. من پیشتر از ابوعلی سینا، ابوحامد محمد غزالی، محمد بن زکریای رازی، عُمَر خیام، ملاصدرا، ابونصر فارابی و شهاب‌الدین سُهرَوَردی گفته و نوشته‌ام که ویدئوها و مقالات مربوط به آن، در یوتیوب و سایت خودم ثبت شده‌است. اکنون به شیخِ اکبر، مُحیى‌الدین اِبْن‌ِعَرَبى، (۱۱۶۵ – ۱۲۴۰ میلادی) می‌پردازم.
شهاب‌الدین سُهرِوَردی و حکمت خسروانی
سلام بر شما خانم‌ها و آقایان محترم؛ دوستان عزیز و اهل تمیز، این بحث به شهاب‌الدین سُهرِوَردی (۵۸۷-۵۴۹) می‌پردازد. شیخ اشراق، که در مقابل فلسفه ارسطویی(مشاء) عرض اندام نمود و حکمت خسروانی ایران باستان را احیا کرد. سُهرِوَردی به فلسفه‌ی مشاء آشنایی داشت اما از تعالیم هرمسی و افلاطونی، میراث اساطیری ایران باستان و آموزه‌های زردشتی و منش امثال بایزید و حلاج قرار تاثیر گرفته بود. .
ابونصر فارابی، اولین فیلسوف سیاست
من پیشتر در مورد ابوعلی سینا، ابوحامد محمد غزالی، محمد بن زکریای رازی، عمر خیام و ملاصدرا... گفته و نوشته‌ام که ویدئوها و مقالات مربوط به آن، در یوتیوب و سایت خودم ثبت شده‌است. در این بحث به ابونصر فارابی می‌پردازم، همو که تصریح می‌کرد سیاست، تامین سعادت آدمی در جامعه است. فارابی متاثر از فلسفه جمهوریت افلاطون و نظریه پادشاه فیلسوف بود.
ملاصدرا-صدرالدین محمد قوامی شیرازی(صَدراُلمُتألهیّن) فیلسوف ایرانی و بنیان‌گذار حکمت متعالیه است که حدود ۵ قرن پیش، در سده دهم و یازدهم هجری قمری می‌زیست.وی تعلیمات حکمت «اشراق» و «مشا» و آراء صدرالدین قونوی و محی‌الدین عربی و.. را بر پایه‌های برهانی استوار کرد.ملا صدرا اتحاد عقل و عاقل و معقول، اصالت وجود، اعتباریت ماهیت و حرکت جوهری را بر سر زبانها انداخت. بعدها این پرسش پیش آمد که آیا «با نردبان حرکت جوهری ماده می‌تواند به عالم معنا صعود کند و از جهان شهود پا به جهان غیب بگذارد»؟
خَیاّم که خیمه‌های حکمت می‌دوخت
این بحث به عُمَر خَیام می‌پردازد. رندی که با کوزه‌گر دهر، که جام لطیف می‌سازد و بر زمین می‌زندش، چون و چرا می‌کرد. به لحاظ تاریخ علم، تاریخ فکر و تاریخ ادبیات، شناخت خَیاّم که خیمه‌های حکمت می‌دوخت، ضروری است. در سروده‌های خیام، ایمان و شک، اطاعت و عصیان و لحظه و ابدیت در مواجهه با یکدیگر قرار می‌‌گیرند و او دنیا را به سان تصاویری پی‌‌درپی می‌‌بیند که گِرد فانوس خیال، چندی پدیدار میشوند و سپس در صندوق عدم ناپدید میشوند.
فَکت و افسانه و هنر در تاریخ بیهقی
می‌خواهم که دادِ این تاریخ را به تمامی بدهم و گرد زوایا و خبایا برگردم تا هیچ از احوال پوشیده نماند. غرض من آن است که تاریخ پایه‌ای بنویسم و بنائی بزرگ افراشته گردانم چنان‌که ذکر آن تا آخر روزگار باقی ماند. این بحث به «تاریخ بیهقی» - ترکیب بدیعی از اندیشه تاریخی و نثر پارسی - اشاره دارد که ۵۰ سال تاریخ عصر سلجوقی و غزنوی را به تصویر کشید. نویسنده‌‌اش «ابوالفضل بیهقی» آن را «دیبای خسروانی» نامیده‌است. او تاریخ خود را -درعین حقیقت‌پژوهی و نمایش حقایق - بصورت رمانی بسیار گیرا نگاشته‌است.