این بحث در مورد شب یَلدا، شب چلّه یا بهتر بگویم نخستین شب از شب‌های چله است که در فلات کهن ایران، در گذر جامعه کوچ نشینی به جامعه یک جا نشین، بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد. از زمانی که انقلاب کشاورزی رخ داد. آن شب به نوعی جشن پایان کار کشاورزی هم محسوب می‌شد.

شب یلدا، بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. بعد از توضیحاتی در مورد آن؛ همچنین انقلاب زمستانی و چرایی پیدایش زمستان، به مراسم شب یلدا در مناطق زیر اشاره می‌کنم. آذربایجان‌ غربی، نقده، پیرانشهر، اشنویه، مهاباد، تکاب...، آذربایجان شرقی، تهران قدیم، ساوه، دلیجان، خراسان، لرستان، ایل بختیاری، ایل قشقایی، کردستان، اردبیل، کرمانشاه، ایلام، یزد، مازندران، گیلان، کرمان، سمنان، شیراز، کرج، ساوُجبُلاغ، نظرآباد، طالقان، اشتهارد، فردیس و مشکین دشت (در استان البرز)، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویر احمد، روستای وفس، اصفهان، قزوین، همدان، بروجرد، ملایر، تویسرکان، دلیجان، محلات، قم، بوشهر، هرمزگان، خمین، خوانسار و گلپایگان.