تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک 44
کلیساى مسیحی تجارت برده را نکوهش نمی‌کرد
در قسمت پیش؛ ضمن شرح وقایع قرن شانزدهم میلادی و آنچه بین ۱۵۵۰ تا ۱۶۰۰ (تا پایان قرن شانزدهم میلادی) گذشت، از جمله به موارد زیر اشاره نمودم:
- اولین کتاب در مورد فسیل‌ها
- صلح آوگسبورگ
- اکبر شاه و گورکانیان هند
- ملکه الیزابت، الیزابت یکم
- جنگهای مذهبی در اروپا و فرمان نانت
- ویلیام شکسپیر: بودن یا نبودن، مسئله این است!
- شورش در هلند
- قتل عام در کوه هیئی در ژاپن
- اورتلیوس و اطلس‌های جغرافیایی
- جنگ لپانتو
- قتل عام در پاریس
- اصفهان پایتخت صفویان
- ملا صدرا و حکمت متعالیه
...
در این بخش مهمترین وقایع بین ۱۶۰۰ تا ۱۶۲۵ میلادی را اشاره می‌کنم.
۱۶۰۰
جوردانو برونو
جوردانو برونو Giordano Bruno فیلسوف و کیهان‌شناس ایتالیایی بخاطر عقایدش که مخالف تعلیمات کلیسای کاتولیک بود به حکم دادگاه تفتیش عقاید و با موافقت پاپ کلمنت هشتم در شهر رم سوزانده شد.
به همین دلیل او را از شهدای علم می‌دانند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۱
محاصره کینساله Kinsale
انگلستان در جنگ با اسپانیا و شورشیان ایرلند به پیروزی رسید و با محاصره کینساله در ایرلند (یکی از مهمترین نبردها در طول تاریخ ایرلند) پیروزی خودش را مُهر کرد. محاصره کینساله برای ایرلندی‌ها نتیجه خوشایندی نداشت.
...
قحطی در روسیه
اوایل قرن هفدهم (۱۶۰۳-۱۶۰۱) در روسیه یکی از هولناک‌ترین قحطی‌ها پیش آمد. این قحطی بر زندگی مردم اثری مستقیم گذاشت بویژه که آنزمان روسیه، به لحاظ سیاسی آشفته بود و مورد هجوم لهستان هم واقع شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۲
کمپانی هند شرقی هلند
کمپانی هند شرقی هلند، Vereenigde Oost-Indische Compagnie یک شرکت بازرگانی بود که در آمستردام توسط تاجران بزرگ هلند در سال ۱۶۰۲ ایجاد شد.
این کمپانی یکی از تاثیر‌گذار‌ترین شرکت‌های اروپایی بود که به بهره‌برداری از ثروت آسیا دست زد و نزدیک به دو قرن یکی از ارکان قدرت هلند را تشکیل می‌داد.
زمانی که مستعمرات اسپانیا و پرتغال دچار آشوب شد و بازار اروپا به کمبود مواد دچار گشت، هلند با تکیه بر کمپانی مزبور برای برطرف‌کردن نیازهای خود از جمله ادویه‌جات و شکر مستقل عمل می‌کرد و به مدت بیست و یک سال انحصار تجارت بین دماغه امید نیک در آفریقای جنوبی و تنگه ماژلان در آمریکای جنوبی را بدون رقیب در دست داشت. در آن موقع جنگ سختی میان بریتانیا و فرانسه در گرفت که هلندی‌ها از موقعیت استفاده کرده نفوذ خود را در جاوه اندونزی و مالزی بیشتر کردند.
سال ۱۷۹۸ کمپانی هند شرقی هلند به کار خود پایان داد، بویژه که شورش بومیان در مستعمرات شدت گرفت و انگلیس هم با هلند وارد جنگ شد.(۱۷۸۰-۱۷۸۴)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۳
پس‌گرفتن شهر تبریز از حاکم عثمانی
در سال ۱۶۰۳ میلادی شاه عباس(شاه عباس یکم)، به قصد پس‌گیری تبریز و سر حدات شمال غربی ایران آنزمان (قراباغ، آذربایجان و ارمنستان) با حاکم عثمانی تبریز به جنگ متوسل شد.
شاه عباس می‌دانست که پیروزی بر عثمانی‌ها در شهرهای کوهستانی شمال غربی به جز با غافلگیری طرف مقابل امکان‌پذیر نیست لذا در حالی که وانمود می‌کرد از اصفهان به شیراز می‌رود خود را ۱۱ روزه با لشکری کوچک اما مجهز به حوالی تبریز رساند. عثمانی‌ها در آخرین لحظات متوجه نزدیک شدن قوای ایرانی شدند. اگرچه آنان به سرعت آماده دفاع گشتند اما تبریز پس از ۲۰ روز جنگ، به دست ایران افتاد.
سال‌های ۱۶۰۳ تا ۱۶۰۷ دوران پیروزی و تسلط ارتش شاه عباس (بر حکمرانی عثمانی) بود و بخش‌هایی از لرستان، کردستان، گرجستان و شرق ارمنستان هم از دولت عثمانی پس گرفته شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۳
تفاوت بین انگلستان و بریتانیای کبیر
اصطلاح بریتانیا؛ نخستین‌بار زمان جیمز اول پادشاه انگلستان؛ مورد استفاده قرار گرفت(سال ۱۶۰۳).
توجه داشته باشیم که انگلستان و بریتانیای کبیر یکسان نیست. انگلستان تنها بخشی از بریتانیای کبیر را تشکیل می‌دهد. اما بریتانیای کبیر شامل دو پادشاهی انگلستان و اسکاتلند، همراه با ولز، است. علاوه بر این پادشاهی‌ها و بخش‌ها، بریتانیا به مناطق کوچکتری به نام شهرستان نیز تقسیم شده‌است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۳
نظام شوگونی در ژاپن
در سال ۱۶۰۳ توکوگاوا ایه‌یاسو Tokugawa Ieyasu کنترل ژاپن را به دست گرفت و نظام شوگونی را برقرار کرد که متکی بر سرداران جنگی و زمین‌داران بود.
شوگون‌سالاری توکوگاوا، درواقع حکومتی فئودالی در ژاپن بود و از این دوران با عنوان دوره اُدو یاد می‌شود. اُدو(توکیو در ژاپن امروز) پایتخت بود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۵
توطئه باروت برای قتل شاه
سال ۱۶۰۵ شماری از کاتولیک‌ها به قصد ترور جیمز یکم پادشاه انگلستان تلاش کردند روز بازگشایی مجلس در آن کشور، بشکه‌های باروت را در سردابهٔ زیر ساختمان مجلس در کاخ وست‌مینستر منفجر کنند.
اما نقشهٔ آنها پیش از انفجار کشف و خنثی گردید. یکی از دستگیرشدگان زیر شکنجه مجبور شد نام هم‌دستانش را بگوید. یک نفر به‌هنگام دستگیری مقاومت کرد و کشته شد. بقیه هم گیرافتادند و در مقابل ساختمان پارلمان اعدام شدند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۵
کتاب دن کیشوت
دُن کیشوت Don Quijote de la Mancha - دن کیخوته دِ لا مانچا - نام رمانی اثر سروانتس نویسندهٔ اسپانیایی است که بسیاری آن را بهترین کتاب نوشته شده به زبان اسپانیایی می‌دانند. سروانتس بخش اول دن کیشوت را در سال ۱۶۰۵ در زندان نوشت. بخش دوم آن ده سال بعد به چاپ رسید.دن کیشوت زندگی فردی را به مخاطب نشان می‌دهد که دچار توهم است و وقت خود را با خواندن آثار ممنوعه می‌گذراند.
در زمان روایت داستان، نوشتن و خواندن آثاری که به شوالیه‌ها می‌پرداخت ممنوع بود و شخصیت اصلی داستان خود را جای یکی از همین شوالیه‌ها می‌گذارد و دشمنانی فرضی در برابر خود می‌بیند که اغلب کوه‌ها و درخت‌ها هستند.
درواقع «دن کیشوت» پهلوانی خیالی و بی‌دست‌وپاست که خود را شکست‌ناپذیر می‌پندارد و اعمالی عجیب و غریب از وی سر می‌زند. نیت وی نجات مردم از ظلم و استبداد حاکمان ظالم بود اما نگاهی تخیلی به اطرافش داشت و همه چیز را در قالب ابزار جنگی میدید.
...
خیالبافی فقط مخصوص دن کیشوت سروانتس نیست. همین الآن هم دور و بر ما دن کیشوت کم نیست. راست می‌گوید هگل؛ «از تاریخ اگر درسی گرفته باشیم، این است که از تاریخ درسی نگرفته‌ایم.»
...
یادآوری کنم که شوالیه(که یکی از درجات تشریفاتی در قرون وسطی در اروپا بوده)، اصالتاً یک عنوان فرانسوی و در اصل به معنای اسب سوار و برگرفته از نام اسب (به فرانسوی: Cheval) است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۰۷
مسکونی‌شدن جیمزتاون ویرجینیا
سال ۱۶۰۷ جیمزتاون ویرجینیا Jamestown مسکونی شد و نخستین مستعمرهٔ انگلیسی در شمال آمریکا نام گرفت.
جیمزتاون سنگ بنای کشوری شد که بعدها ایالات متحده آمریکا نام گرفت. این مستعمره نخستین جایگاه انگلستان در میدان رقابت اروپا برای فتح دنیای جدید بود که اسپانیایی‌ها پس از فتوحات کریستف کلمب، در اواخر قرن پانزدهم برنده آن محسوب می‌شدند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۱۲
تجارت برده رشد می‌کند
هنگامی که اروپائیان استعمار قاره آمریکا را آغاز کردند، بردگان را برای کار‌کردن در مزارع و معادن جدید، از آفریقا بدانجا بردند.
بیشتر این بردگان به هنگام جنگ و یا شبیخون‌هایی که برای شکار آنان صورت می‌گرفت، به اسارت در می‌آمدند.
برای جلوگیری از فرار بردگان، بسیاری از آنها به زنجیر کشیده و شلاق می‌خوردند.
مجبور بودند از بوق سحر تا تنگ غروب کار کنند. در زیر گرمای طاقت فرسا، محصولات را درو میکردند، نیشکرها را می‌بریدند و پنبه‌ها را جمع میکردند. در کلبه‌های محقر چوبی که سطح آن از خاک پوشیده شده بود و بدون وسایل زندگی یا با اثاثیه‌ای اندک بود، می‌خوابیدند. برده‌داران اروپایی با آهن گداخته٬ سینه‌ها یا بازوهای بردگان را علامت‌گذارى میکردند.
...
متاسفانه کلیساى مسیحی تجارت برده را نکوهش نمی‌کرد. نه تنها کلیسا، تمام شاه‌زادگان در اروپا از تجارت برده درآمد داشتند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۱۳
خاندان رومانف Рома́новы
رومانف‌ها خاندانی اشرافی و قدرتمند در مسکو بودند و به دلیل هم‌زمانی با ایوان مخوف (ایوان چهارم) و نیز به این خاطر که در دسیسه‌ها و توطئه‌های درباریان در حوادث پس از مرگ ایوان مخوف شرکت نداشتند در میان مردم روسیه محبوب بودند. این خانواده تا ۳۰۰ سال و تا انتهای جنگ جهانی اول و زمان ظهور کمونیسم در روسیه با اقتدار حکومت میکردند.ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۱۶
قتلعام در تفلیس
سال ۱۶۱۶ میلادی شاه عباس به تفلیس یورش برد و آنجا را گرفت.
سربازان و مردم گرجی در برابر سپاه وی مقاومت کردند و شاه صفوی برای سرکوب آنان، به کشتار وسیعی دست زد.
تعداد بسیار زیادی کشته و اسیر شدند. رقم کشتگان حدود ۷۰ هزار نفر ثبت شده‌است.
بعد از قتلعام مردم گرجستان در تفلیس، پادشاه عثمانی نیروی بزرگی را به مقابله لشکر شاه عباس فرستاد اما کاری از پیش نبرد. در نبردی که در نزدیکی دریاچه گوگجه(۶۰ کیلومتری شمال شرقی ایروان) روی داد قوای عثمانی با شکست سنگینی مواجه شدند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۱۸
دومین پرتاب از پنجره در پراگ
پراگ(که اکنون پایتخت کشور چک است)، طی سده‌ها درگیر جنگهای مذهبی بود که با سوزاندن یان هوس Jan Hus، اصلاح طلب دینی شروع شد. در سال ١٤١٩ عده‌ای از روشنفکران، چند نفر از مشاوران کاتولیک روم را از پنجره شهرداری پایین انداخته بودند که به عنوان اولین پرتاب از پنجره در پراگ معروف شد.
دو قرن بعد در سال ١٦١۸، که خاندان هابسبورگ، در پراگ به قدرت رسیدند مجدداً دو نفر از اعضای کاتولیک را که گویا دیدگاه‌های دیگر (از جمله پروتستان) را برنمی‌تافتند، از پنجره به بیرون پرتاب کردند و همین کار آتش جنگهای سی‌ساله در اروپا را که از سال‌های ۱۶۱۸ تا ۱۶۴۸ ادامه داشت، برافروخت.
...
یادآوری کنم که خاندان هابسبورگ House of Habsburg، یکی از مهمترین دودمانهای پادشاهی در اروپا بود و شهرت آن به خاطر انتخاب‌شدن بسیاری از امپراتوران از این دودمان می‌باشد. پادشاهان اتریش، امپراتوری مقدس روم، امپراتوری اسپانیا و چندین کشور دیگر.
امپراطوری هابسبورگ، زمانی شامل اتریش، مجارستان، قسمت‌هایی از هلند، بلژیک و اسپانیای امروزی می‌شد و با دربار پراگ هم مرتبط بود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۱۸
جنگهای سی‌ساله
بین سال‌های ۱۶۱۸ و ۱۶۴۸ اروپای مرکزی با خون و کشتار همراه بود.
بللوُم اُمنیوم کُنترا اُمنِس – جنگ همه علیه همه
همه علیه هم می‌جنگیدند و خون همدیگر را می‌ریختند. فرانسه با اسپانیا؛ امپراتوری مقدس رم با فرانسه، پرنس‌نشین‌های آلمانی علیه هم، کاتولیک‌ها با پروتستان‌ها...
پای هلند و سوئد و دانمارک و سویس و روسیه نیز به آن معرکه کشیده شد.
...
اگرچه ستیز کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها در چک - اسلواکی آن روزگار(پرتاب از پنجره در پراگ)، باعث شروع این جنگ‌ها شد، اما رقابت و توسعه طلبی دولت‌های بزرگ و کوچک اروپایی عامل مهم آن جنگ‌ها بود. همچنین رقابت بین اتریش و اسپانیا با فرانسه، هلند، دانمارک و سوئد که به کشمکش هابسبورگ-فرانسه مشهور شد....
در آنزمان شماری از مردم به ناچار به قبرستان‌ها هجوم می‌بردند و با نبش قبر کسانی که به تازگی مرده بودند، گوشت آنان را می‌خوردند. این جنگ هولناک و ویرانگر قحطی و بیماری‌های گوناگونی را به همراه داشت و باعث شد، که کشور آلمان از جمعیت خالی شود. به طوری که در جنوب آلمان تنها حدود یک سوم مردم زنده ماندند.
...
ظاهراً آن جنگ سی سال طول کشید ولی درگیری آن تا سالیان بس دراز ادامه داشت.
چنگ‌های سی‌ساله سرانجام با شکست خاندان هابسبورگ پایان یافت و با عهدنامهٔ صلح وستفالی(که در قسمت بعد توضیح خواهم داد)، از شر و شور افتاد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۲۲
پس‌گیری جزیره هرمز
سال ۱۶۲۲ نیروهای ایرانی جزیره هرمز را که به مدت ۱۱۶ سال(از زمان پادشاهی شاه اسماعیل یکم) در تصرف امپراتوری پرتغال بود بازپس‌گرفتند. امام قلی خان از سرداران نامدار شاه عباس فرمانده ایرانیان در این رزم بود. در این نبرد کمپانی هند شرقی هم ذینفع بود و از کشتی‌های بریتانیا و توپخانه آنها استفاده شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۲۳
فتح بغداد
در سال ۱۶۲۳ میلادی بین سپاه شاه عباس(شاه عباس یکم)، و نیروهای عثمانی حاکم بر شهر بغداد، جنگ بزرگی روی داد که درنهایت به فتح بغداد انجامید. بغداد به مدت ۹۰ سال از زمان شاه طهماسب در اختیار امپراطوری عثمانی بود.
با سقوط بغداد پادگان شهرهای موصل، کرکوک و زور متزلزل شد. بسیاری از نیروهای عثمانی از این دژها به آسیای صغیر عقب‌نشینی کردند و این شهرها به تصرف ایران در آمد. دولت عثمانی در سال ۱۶۲۵ برای پس‌گیری شهر بغداد تلاش کرد اما موفق به این کار نشد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۶۲۴
کاردینال ریشلیو
سال ۱۶۲۴، سیاست‌مدار و روحانی فرانسوی کاردینال ریشلیو Armand Jean du Plessis de Richelieu که در ایران به نام عالیجناب سرخ‌پوش L'Eminence rouge شناخته می‌شود،
به عنوان صدر اعظم لویی سیزدهم انتخاب شد و تا زمان مرگش در سال (۱۶۴۲) در این مقام باقی ماند. او نیز که چون دیگر اصحاب قدرت، از پستان دین شیر دنیا می‌دوشید با اعتقادات مردم بازی می‌کرد. با این یا آن جریان مذهبی رویهم می‌ریخت اما اگر لازم میدید علیه آنان با اضدادشان دست به یکی شود، تردید نمی‌کرد. برای مثال پروتستان‌ها را با دست پیش می‌کشید و با پا پس می‌زد و هر طرف باد می‌آمد، هیشون می‌کرد...
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک ادامه خواهد داشت
1625▶1600
1600
Giordano Bruno
Giordano Bruno, was an Italian Dominican friar, philosopher, and astrologer.
Beginning in 1593, Bruno was tried for heresy by the Roman Inquisition on charges including denial of several core Catholic doctrines. The Inquisition found him guilty, and in 1600 he was burned.
1601
Battle of Kinsale
England defeats Irish and Spanish forces at the town of Kinsale, driving the Gaelic aristocracy out of Ireland and destroying the Gaelic clan system.
1601–1603
Russian famine
The Russian famine of 1601–1603 kills perhaps one-third of Russia.
1602
Vereenigde Oost-Indische Compagnie
The United East Indian Company, referred to by the British as the Dutch East India Company, was originally established as a chartered company in 1602, when the Dutch government granted it a 21-year monopoly on Dutch spice trade.
It was a powerful company, possessing quasi-governmental powers, including the ability to wage war, imprison and execute convicts, negotiate treaties, strike its own coins, and establish colonies.
1603
Capture of Tabriz
The capture of Tabriz from the Ottoman Turks by the Safavid army of Shah Abbas I took place on October 21, 1603, after twenty days fighting during the Ottoman–Safavid War
1603
Great Britain and James I of England
“Britain” was initially the term for the home of a group of Celts who inhabited modern day England and Wales (and a small part of southern Scotland) before Roman occupation. It was nothing more than that—and remained that way until 1603, when James I of England (who was also James VI of Scotland) sought to unite his two countries.
…
There are key differences between Great Britain, the United Kingdom, and England—names often used interchangeably.
Great Britain is an island that consists of three somewhat autonomous regions that include England, Scotland, and Wales. The United Kingdom is a country that includes England, Scotland, Wales, and Northern Ireland.
1603
Tokugawa Shogunate
Tokugawa Ieyasu takes the title of Shogun, establishing the Tokugawa Shogunate. This begins the Edo period, which will last until 1869.
1605
Gunpowder Plot
The Gunpowder Plot of 1605, in earlier centuries often called the Gunpowder Treason Plot or the Jesuit Treason, was a failed assassination attempt against King James I of England and VI of Scotland by a group of provincial English Catholics led by Robert Catesby.
1605
Don Quixote
The first European novel, Don Quixote, was published in 1605. Written by Spaniard Miguel de Cervantes, the book follows the funny adventures of the knight Don Quixote and his squire, Sancho Panza.
1607
Jamestown
Jamestown was the first settlement of the Virginia Colony, founded in 1607, and served as capital of Virginia until 1699, when the seat of government was moved to Williamsburg.
1612
Slave trade grows
The number of slaves taken by Europeans from Africa to Brazil had risen to 10,000 a year. Slave traders in Brazil sold the majority on to the Spanish colonies to work in mines and on plantations, the proceeds of which went back to Europe.
1613
House of Romanov
Mikhail Romanov, a 16-yearold boyar (nobleman), was elected to the throne of Russia, ending a period of civil war, known as "The Time of Troubles". Mikhail was so afraid of the task ahead of him that he burst into tears, but Russia prospered under his rule. He was the first of the Romanov dynasty that ailed Russia until 1917.
1616
Massacre and capture of Tbilisi
In 1616, Shah Abbas I dispatched his troops to Georgia. He aimed to suppress the Georgian revolt in Tbilisi, however the Safavid soldiers met heavy resistance by the citizens of Tbilisi. Enraged, Shah Abbas ordered a massacre of the public. A large number of Georgian soldiers and people were killed. These deportations also marked another stage in the Safavid policy of resettling huge amounts of Georgians and other ethnic Caucasian groups such as the Circassians and Armenians, to Persia.
1618
Religious revolt
Ferdinand, king of Bohemia (modern-day Czech Republic) and future Holy Roman Emperor, tried to impose Catholicism on his Protestant citizens. They reacted with fury by throwing twoofhis officials out of the window of PragueCastle. The rebellion erupted into the Thirty Years' War, one of the most destructive episodes in European histoiy.
1618-1648
Thirty Years' War
This war between Protestants and Catholics in Germany escalated when other countries - Denmark, England, and Sweden - intervened to support the Protestant cause. Later, Catholic France led the fight against the Catholics In Germany. Religion had ceased to Matter and factors such as political and economic power became more impovlanl.
1622
Capture of Hormuz
The island of Hormuz was captured by an Anglo-Persian force from Portuguese. The capture of Hormuz changed the balance of power and trade.
1623
Capture of Baghdad
The Capture of Baghdad occurred on 25 January 1623. Which was a conflict between the military of Abbas I of Persia against Murad IV of Turkey.
1624
Cardinal Richelieu
Cardinal Richelieu (French clergyman), was appointed Foreign Secretary in 1616. Richelieu soon rose in both the Catholic Church and the French government, becoming a cardinal in 1622, and King Louis XIII's chief minister in 1624.
Although he was a cardinal, he did not hesitate to make alliances with Protestant rulers in attempting to achieve his goals.
در همین زمینهتاریخ جهان دادگاه جهان است
بخش‌های دیگر«تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک»
...
سایت همنشین بهار
برای ارسال این مطلب به فیسبوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook