تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک(60)صدای مردم، صدای خداست
Vox Populi, Vox Dei
ویدئو
...
بحث «تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک»؛ که از داستان تکامل و انسانهای اولیه آغاز شده و تا دوران کنونی ادامه خواهد داشت، در مورد تجربه و حافظه گذشته بشر است. فلسفه تاریخ - کشف قوانین عامی که بر روند رویدادها حاکم است - نیست. با مسامحه؛ «علم تاریخ» یا بهتر بگویم بیان رویدادهاست. کورنولوژی+وقایعنمایی است. توجه داشته باشیم که تاریخ یک علم است؛ و کرونولوژی، بخشی از آن.
یکی از معانی کرونولوژی Chronology، گاهنگاری و تخصیص رخدادها به تاریخهای زمانی دقیق آنها میباشد. اگر از عناصر گرافیکی نظیر جدول برای منظم نمودن و چینش رخدادها استفاده شود آن را خط زمان Timeline گویند.
من دادهها و اطلاعات مربوط به روزگار سپریشده را یافته؛ جمعآوری و سازمان دادهام و گرچه در وقایعنگاری صرف نماندهام اما از تحلیل و تفسیر روابط بین این وقایع و اینکه چگونه و چرا رُخ دادهاند، گذشتهام. از جمله به این خاطر که بدان اشراف کافی ندارم.
من دادهها و اطلاعات مربوط به روزگار سپریشده را یافته؛ جمعآوری و سازمان دادهام و گرچه در وقایعنگاری صرف نماندهام اما از تحلیل و تفسیر روابط بین این وقایع و اینکه چگونه و چرا رُخ دادهاند، گذشتهام. از جمله به این خاطر که بدان اشراف کافی ندارم.
...
شرح مهمترین وقایع اتفاقیه در قرن نوزدهم؛ کم کم بهپایان میرسد و امیدوارم عمرم وفا کند تا این بحث را تا عصر کنونی بهپیش ببرم. تلاش من این بوده که در هر قرن هیچ واقعه مهمی از قلم نیافتد. ای کاش بهزیان خودمان پیشتر به این مهم پرداخته شده بود در اینصورت کار من آسان میشد و سرمشق و نمونه داشتم. در مورد تاریخ عمومی آثار زیادی موجود است اما بدین صورت(کورنولوژی + وقایع نمایی) متاسفانه این اولین نمونه است که به زبان فارسی انجام میشود و من باید برای تدوین دقیق آن به کتابخانهها و موزههای زیادی بروم و برای مطالعه میدانی سفر کنم که گاه میسر نمیشود. ضمن اینکه در کنار کارهای دیگری که دارم، تمام این تحقیق را هم(از تألیف و تحریر آن گرفته، تا افزودن تصویرها، همچنین صداگذاری و تبدیل به ویدئو و انتشار آن) دست تنها انجام میدهم. گاه ۲۱ ساعت در شبانروز کار میکنم.
آنهم در روزگار «جفا آلود»ی که به قول گونترگراس Günter Grass «نوشتن خطرکردن است» و با مرارتهای زیاد همراه، و در این شرایط غبارآلود که ژورنالیسم مبتذل سیاسی که معمولاً از دانش سیاسی تهیست، همه ما را سر کار گذاشته و «دل خوش» کردهاست.
در بخش پیش؛ که به زندگی پُرفراز و نشیب کارل مارکس اختصاص داشت، در بررسی مهمترین وقایع قرن نوزدهم میلادی، ازجمله به موارد زیر اشاره شد:
- مارکس نقش خودش را به همه جهان زد
- مارکس و تز های فویرباخ
- جهان ما را به لحاظ نظری؛ امثال مارکس ساختهاند
- مارکس؛ کافر به ظلم بود و مؤمن به آزادی
- سُنّت مارکسی؛ لزوماً با مارکسیسم، یکی نیست
- عشق جستجوی نیمۀ گمشده آدمی است. و،
- سخنان انگلس بر سر مزار مارکس
...
یادآوری کنم که اندیشه عدالتخواهی و برابری از مارکس شروع نشده و این فکر علیه ستمگران در طول تاریخ وجود داشتهاست.
از انبیاء و اولیا؛ و از مزدک و مانی و امثال آنها که مضمون و جوهر تعالیمشان برابری و عدالت اجتماعی بود، میگذریم...
جنبشهای دهقانی(در آلمان)، جنبش حفاران The Diggers در انگلستان، تلاشهایی که به انقلاب کبیر فرانسه انجامید، سوسیالیستهای تخیلی، رابرت اوون در انگلیس، شارل فوریه و سن سیمون در فرانسه...
...
توماس مونتسر در آلمان؛ همچنین جنبش فرانسوا نوئل بابوف (جنبش عدالت خواهانه و سوسیالیستی بابوف) که مارکس به شدت تحت تاثیر آن بود، همه قابل تأمل هستند.
...
خوب است بدانیم که پیش از مارکس؛ آدام اسمیت، جان استوارت میل و بویژه دیوید ریکاردو... به تضاد کار و سرمایه اشراف داشتند و در صدد این بودند که این مسئله حل بشود. جالب اینجاست که ابن خلدون هم در مقدمهاش تئوری ارزش بر پایه کار را توضیح داده و به نوعی قانون ارزش و تاحدودی به تئوری ارزش اضافی اشاره نمودهاست.
البته در دوران مارکس فلسفه به اوج خودش رسیده بود و امثال هگل و کانت مطرح بودند.
...
مارکس جنبه فلسفی خودش را از آلمان میگیرد و سوسیالیسم و فکر سوسیالیسم و عدالت اجتماعی را از فرانسه، و در سالهای ۱۸۴۳- ۴۴ به مطالعه عظیم اقتصادی(اقتصاد سیاسی) دست میزند و بویژه روی آراء آدام اسمیت و ریکاردو...فکر میگذارد. درواقع سه مولفه در زمان مشخصی دست به دست هم داده و دیدگاه مارکس را شکل میدهند. فلسفه، اقتصاد، سیاست.
البته برای یک دیدگاه علمی آشنایی با نوآوریها و تاریخ علم ضروری است.
پیشرفتهای عظیم در بیولوژی، تکامل، فیزیک، شیمی و...که اکنون در دسترس ماست، زمانیکه مارکس به نگارش کاپیتال مشغول بود، حاصل نشده بود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۲
مرگ برونو باور
سال ۱۸۸۲ فیلسوف و تاریخدان آلمانی؛ برونو باور Bruno Bauer درگذشت. وی از شاگردان هگل و از خردگرایان رادیکال در زمینه فلسفه، سیاست و نقد انجیل بود. برونو از نخستین مدعیان نظریه افسانه بودن مسیح بود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۲
مرگ آرتور دو گوبینو
سال ۱۸۸۲ کنت آرتور دو گوبینو Joseph Arthur de Gobineau نویسنده و خاورشناس فرانسوی درگذشت.
دو گوبینو به تاریخ و ادبیات علاقه داشت و زبانهای شرقی را هم فراگرفت. اولین منظومهٔ خود را با نام «دلفزا» که همهٔ بازیگران آن ایرانی بودند، به رشتهٔ تحریر درآورد. سال ۱۸۴۹ رئیس دفتر وزیر امور خارجه فرانسه شد و سفر به مشرقزمین را در برنامه خود قرار داد.
گوبینو در سال ۱۸۵۵ به همراه همسر و دخترش از طریق بندر بوشهر به ایران هم آمد و در طول اقامت خود در ایران به زبان فارسی مسلط شد و به کارهایی از قبیل سکهشناسی و مطالعهٔ تاریخ و فلسفه و ترجمهٔ متون فارسی به فرانسه مشغول گشت. دو دوره هم سفیر فرانسه در ایران بود و کتاب «مباحثی دربارهٔ روش دکارت» را به فارسی ترجمه کرد.
گفته میشود از کودکی شیفته فرهنگ ایران بود و در نوجوانی شاهنامه میخواند. گوبینو بعد از سالها تحقیق کتابی با تأکید بر برتری اقوام آریایی نوشت که بعدها نقش مهمی در افکار نازیسم و فاشیسم داشت. اسم کتاب: تحقیقی بر عدم برابری نژادهای انسانی است.
Essai sur l'inégalité des races humans
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۳
تولد جان مینارد کینز
سال ۱۸۸۳ یکی از اقتصاددانان برجسته قرن بیستم جان مینارد کینز John Maynard Keynes به دنیا آمد. اقتصاد کینزی؛ نظریهای در اقتصاد کلان، بر پایه ایدههای وی بنا شدهاست.
کینز؛ در سال ۱۹۳۶ کتاب نظریه عمومی اشتغال بهره و پول را منتشر نمود که یکی از تأثیرگذارترین کتابهای اقتصادی قرن بیستم محسوب میشود. وی برخلاف نظریات اقتصاد کلاسیک، منتقد رویکرد به اقتصاد آزاد و سپردن اقتصاد به نیروهای بازار بود و اعتقاد داشت برای کاهش بیکاری، دولت میبایست اشتغال ایجاد نماید، هرچند که این اشتغال غیرمولد باشد.
جان مینارد کینز؛ در سال ۱۹۴۴، در کنفرانس برتون وودز Bretton-Woods Conference که صندوق بینالمللی پول را به وجود آورد، طرحهای خود را ارائه داد و در سیستم تفکر اقتصادی بورژوایی یک انقلاب ایجاد کرد. بعد از بروز رکود بزرگ در ایالات متحده در سال ۱۹۲۹، فرانکلین روزولت رئیس جمهور آمریکا از آراء جان مینارد کینز نهایت بهره را برد. نیو دیل New Deal یعنی برنامه اقتصادی و اجتماعی روزولت بدون رهنمودهای کینز به هیچ جا نمیرسید. وقتی به شرح بحران مزبور برسیم (سالهای ۱۹۲۹-۳۰) از نیودیل بهشرحتر خواهم گفت. کنفرانس برتون وودز را هم بعداً توضیح میدهم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۳
مرگ ایوان تورگنیف
سال ۱۸۸۳ ایوان تورگنیف؛ شاعر و نمایشنامهنویس روس که نخستین بار توسط او کشورهای غربی با ادبیات روسی، آشنا شدند، درگذشت.
آثار تورگنیف تصویری واقعگرایانه و پرعطوفت از دهقانان روس و بررسی تیزبینانهای از طبقه روشنفکر جامعه روسیه که در تقلای سوق دادن کشور به عصری نوین بودند، ارائه میدهد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۳
آتشفشان مهیب کراکاتوآ
سال ۱۸۸۳ در کشور اندونزی، در جزیره کراکاتوآ آتشفشان مهیبی روی داد که از میان شدیدترین انفجارهای آتشفشانی بود و بخش اعظم این جزیره را از بین برد. صدای ناشی از این انفجار بلندترین صدایی بود که گوشهای انسان تا به حال قادر به شنیدن آن بودهاند. این صدا تا ۴۸۰۰ کیلومتری کراکاتوآ، در بخشهایی از استرالیا نیز شنیده شد. این انفجار، دوسوم جزیره را در دریا فروریخت و سواحل جاوه و جزایر دیگری را هم به طور کامل تخریب کرد و هر نشانی از آبادی را با موجهای خود به دریا برد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۴
کنفرانس کنگو در برلین
سال ۱۸۸۴ کنفرانس برلین یا کنفرانس کنگو Kongokonferenz میان قدرتهای اروپا به دعوت پرتغال و با برنامهریزی بیسمارک -نخستین صدر اعظم آلمان- در برلین برگزار شد. موضوع نشست استعمار آفریقا و بازرگانی در این قاره یا بهتر بگویم «غارت آفریقا» Looting of Africa بود.
این کنفرانس پس از ظهور ناگهانی آلمان در جایگاه یک قدرت اروپایی رخ داد و پس از آن دورهای جدید در زمینهٔ سلطهجویی و رقابت شدید میان کشورهای نیرومند اروپایی در زمینهٔ استعمار گشودهشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۴
نامبیا؛ مستعمره امپراتوری آلمان
بین سالهای ۱۸۸۴ تا ۱۹۱۵؛ «آفریقای جنوب باختری آلمان» که اکنون نامیبیا نامیده میشود مستعمره امپراتوری آلمان بود.
سربازان آلمانی بین سالهای ۱۹۰۴ و ۱۹۰۸ هرگونه مقاومتی در «هرهرو» و «ناما» را سرکوب کرده و حدود ۱۰۰ هزار نفر را کشتند. این کشتار بعنوان نوعی «نسلکشی» به رسمیت شناخته شدهاست. در نامیبیای کنونی اثرات حضور آلمانها همچنان باقی است و مکانهایی هنوز نام آلمانی دارند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۴
اختراع تیربار
در سال ۱۸۸۴ مسلسل یا تیربار نوعی سلاح گرم تمام اتوماتیک که توانایی شلیک پیدرپی داشت اختراع شد. برخلاف سلاحهای نیمه اتوماتیک که در آنها برای هر شلیک باید یکبار ماشه را چکاند، در مسلسل وقتیکه ماشه کشیده میشد شلیک ادامه داشت.
در گذشته این نوع سلاح در ایران آفتومات نامیده میشد. واژهای روسی (برابر با automat در فرانسوی) به معنی سلاح خودکار. همچنین به آن شصتتیر هم گفته میشد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۴
مرگ مندل
کشیش اتریشی «یوهان گرگور مندل» Johann Gregor Mendel سال ۱۸۸۴ درگذشت. او پدر دانش ژنتیک نوین شناخته میشود. مندل توانست قوانین حاکم بر انتقال صفات وراثتی را که حاصل آزمایشهایش روی گیاه نخود فرنگی بود، شناسایی کند. در جامعه علمی آن زمان به دیدگاهها و کشفیات او اهمیت چندانی ندادند و نتایج کارهای مندل به دست فراموشی سپرده شد و به نظر میرسید، پرونده این دانش رو به بسته شدن است. سال ۱۹۰۰ میلادی کشف مجدد قوانین ارائه شده از سوی مندل، توسط دیگران باعث شد که نظریات او مورد توجه قرار گرفته و مندل به عنوان پدر علم ژنتیک شناخته شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۶
آزادی روشنگر جهان
سال ۱۸۸۶ مجسمه آزادی که نام رسمی آن «آزادی روشنگر جهان» است Liberty Enlightening the World به مناسبت یکصدمین سال استقلال آمریکا از بریتانیا و به عنوان نمادی از دوستی فرانسه و آمریکا به این کشور اهدا شد.
این مجسمه بزرگ در منطقهٔ منهتن در بندر نیویورک نصب شده و به صورت نمادی برای خوشآمدگویی به مسافرانی که از راه دریا به نیویورک میآیند درآمدهاست.
این مجسمه به صورت ۳۵۰ قطعه مجزا به آمریکا فرستاده شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۶
روز کارگر ، و خشونت در شیکاگو
روزِ جهانیِ کارگر که هر ساله در روزِ اولِ ماهِ مِه برگزار میشود یادمانِ شورشِ کارگران آمریکائی در اول ماه مه ۱۸۸۶ در شیکاگو است. در همین ایام پلیس به روی کارگران اعتصابی در آن کشور آتش گشود. کارگران اعتصابی خواستار تعدیل شرایط کار و کاهش ساعات روزانه کار از ده ساعت به ۸ ساعت بودند.
در این اعتصاب؛ سخنرانان بر یک گاری بزرگ سوار بودند و شعار میدادند. پلیس اطراف این گاری (چهارچرخه) را گرفت و خواست که تظاهرکنندگان متفرق شوند که ناگهان انفجاری صورت گرفت، یک مأمور پلیس کشته شد و چند کارگر و پلیس نیز مجروح شدند. این حادثه سبب شد که پلیس دست به تیراندازی به سوی جمعیت بزند. با رسیدن اخبار مربوط به این تظاهرات؛ به سایر کشورها، در گوشه و کنار جهان مراسم یادبود برگزار و هر سال هم تکرار شد که به تدریج اول ماه مه، روز جهانی کارگر عنوان گرفت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۸۷
تولد گوستاو هرتز
سال ۱۸۸۷ فیزیکدان آلمانی گوستاو لودویگ هرتز Gustav Ludwig Hertz در هامبورگ به دنیا آمد. او و همکارش جیمز فرانک در سال ۱۹۲۵ به خاطر کشف قوانین برخورد الکترونها به اتم جایزه فیزیک نوبل را گرفتند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۰
سرخپوستان سو
آخرین درگیری بزرگ بومیان آمریکای شمالی با مهاجران سفید پوست که پس از ورود انگلیسیها به شمال آمریکا (ویرجینیا) آغاز شده بود، سال ۱۸۹۰ اتفاق افتاد و سرخپوستان قبیله «سو» در ایالت داکوتای جنوبی در کنار نهر «ووندد نی» مورد حمله سواره نظام آمریکا قرار گرفت. این حمله با شلیک توپ همراه بود که ضمن آن رئیس قبیله و شماری دیگر از زن و مرد و کودک سرخپوست کشته شدند. به مناسبت کشتار « ووندد نی» هر سال مراسمی از سوی سرخپوستان در این محل برپا میشود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۰
خودکشی وَن گوگ، نقاش هلندی
سال ۱۸۹۰ وَنسان وَن گوگ(فان خوخ) Vincent Willem van Gogh که کارش تأثیر گستردهای بر هنر قرن بیستم داشت، خودکشی کرد.
هرچند او در زمان حیاتش در گمنامی بهسر میبرد و در تمام طول عمر خود تنها یک تابلو، یعنی تاکستان سرخ را فروخت، اما اکنون بهعنوان یکی از تأثیرگذارترین نقاشان در جهان شناخته میشود.
ون گوگ شیفته نقاشی از مردم طبقهٔ کارگر بود. تابلوی سیبزمینیخورها و کافههای شبانه و تابلوهای دیگرش همین را نشان میدهد. همچنین مناظر طبیعی فرانسه، گلهای آفتابگردان، شبهای پر ستاره و خودنگارهها را به تصویر کشیدهاست. ون گوگ در اواخر عمر به شدت از فشار روحی رنج میبرد.
جامعترین منبع اصلی برای درک این نقاش فقیر مجموعهای از نامههای بین او و برادر کوچکترش است. در یکی از نامههایش به تئو(برادرش) سالهای اولیه خود را اینگونه توصیف میکند: «دوران جوانی من تیره و سرد و بیحاصل بود».
آخرین احساسش را به برادر خود، که قبل از مرگش بر بالین وی آمده بود، اینگونه بیان کرد: «غم برای همیشه باقی خواهد ماند».
برخی گفتهاند مرگ وی در اثر شلیک گلوله از یک تفنگ معیوب توسط دو نوجوان مست صورت گرفتهاست و وی بعداً تصمیم گرفت که برای حفاظت از آنها، مسئولیت واقعه را خود بر عهده بگیرد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۱
گرامشی
سال ۱۸۹۱ آنتونیو گرامشی Antonio Gramsci فیلسوفی که تجربههای نیمه دوم قرن بیستم تا حدی زیاد درستی اندیشههای او را تایید کردهاست در ایتالیا دیده به جهان گشود.
گرامشی فیلسوف، انقلابی، و نظریهپرداز بزرگ مارکسیست، و از رهبران و بنیانگذاران حزب کمونیست ایتالیا بود. وی از تئوریسینها و مبارزان ضدسرمایهداری و مفهومپرداز نظریه و اصطلاح مشهور هژمونی (فرادستی/ فرادستی فرهنگی) است.
او در سال ۱۹۲۶؛ بهدلیل فعالیتهایش به ۲۰ سال زندان محکوم شد. در زندان نوشتن آثاری را شروع کرد که بعدها به «دفترها» و «نامههای زندان» گرامشی معروف شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۳
حق رأی زنان
نخستین کشور مستقلی که حق رأی زنان را به رسمیت شناخت نیوزیلند بود. در سال ۱۸۹۳، قانون انتخابات به نفع مشارکت سیاسی زنان تغییر یافت و زنان برای نخستین بار در انتخابات ملی آن کشور شرکت کردند. آنزمان هیچ کشوری این حق را به زنان نمیداد. امروزه جز بوتان، برونئی و واتیکان؛ دیگر کشورها حق زنان برای شرکت در انتخابات را به رسمیت شناختهاند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۴
نخستین جنگ چین و ژاپن
سال ۱۸۹۴ نخستین جنگ چین و ژاپن بین دودمان چینگ(چین) و میجی (ژاپن) بر سر کنترل کره درگرفت. بعد از شش ماه موفقیت نیروی زمینی و دریایی ژاپن، دودمان چینگ درخواست صلح کرد.
پس از پایان جنگ؛ چین تایوان را به ژاپن واگذار کرد. اجازهٔ تام برای دخالت در کره را هم به ژاپن داد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۴
دریفوس و امیل زولا
سال ۱۸۹۴؛ آلفرد دریفوس افسر یهودی ارتش فرانسه، در دادگاه به اتهام خیانت به حبس محکوم گشت. وی متهم به جاسوسی برای آلمان شد و به جزیره شیطان تبعیدش کردند. ماجرای دریفوس در شمار رسواکنندهترین وقایع قضایی است.
این رخداد در سالهایی بود که بحث ناسیونالیسم در فرانسه شدت گرفته بود و از طرف دیگر سوءظن به آلمانِ همسایه، فضای ضدیهودی را در کشور ایجاد کرده بود.
بعد از سالها که از محکومیت دریفوس گذشت، بیگناهی وی روشن گشت. این ماجرا تبعات سنگینی برای سیستم سیاسی فرانسه همراه داشت.
...
در داستان دریفوس؛ «امیل زولا» نماد وجدان بیدار شهروندی فرانسه به نامه سرگشاده متوسل شد و سنت اعتراض در شرایط سخت را بنیاد نهاد. زولا نشان داد تهمت و افترا از پس حقیقت و قلمهای پاک دیکته ناپذیر برنمیآید.
عنوان یکی از نامههای او «حقیقت در راه است»،La Vérité en marche و دیگری «من متهم میکنم» J_accuse بود.
زولا در نامه سرگشادهاش نوشت:
تاریخ اقوام زمین؛ چیزی جز درس گیری در زمینۀ مدارا با یکدیگر نیست و یکی از اهداف همه تمدنها این بوده که خوی وحشی زوزه کشیدن برای یکدیگر را از میان ببرند. اینقدر به دیگران تهمت نزنید و بحث خودی و ناخودی راه نیاندازید. حرکتی که اکنون از من سر میزند، تنها ابزاری انقلابی برای به جلو انداختن حقیقت و عدالت است و من حرف خودم را میزنم. اگر شما مرا به به خیال خودتان لکه دار کنید و زمین هم بزنید، تنها نتیجهاش قد برافراشتن بیشتر من خواهد بود.
تابلوی فوق؛ «امیل زولا» را نشان میدهد که با «جبر جو» و فضایی که ساخته بودند، مردم به اشتباه او را دشمن پنداشته، هو میکنند. تابلوی مزبور در موزه امیل زولا واقع در روستای Médan شمال غرب پاریس قرار دارد. اثر هنرمند بلژیکی Henry de Groux است و زیباییهای منحصر به فردی دارد.
برای دیدن جزئیات تابلوی امیل زولا؛ روی لینک زیر کلیک کنید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۵
کشف اشعه ایکس
پرتو ایکس در سال ۱۸۹۵ توسط ویلهلم رونتگن Wilhelm Conrad Röntgen فیزیکدان آلمانی کشف شد. وی اولین جایزه نوبل فیزیک را در سال ۱۹۰۱ به دست آورد. پرتو ایکس با قرار گرفتن در میدانهای مغناطیسی و الکتریکی منحرف نمیشود و قدرت نفوذ بسیاری دارد و تقریباً از هر چیزی به جز استخوان و فلز میگذرد. فیزیکدانان برای آنالیز مواد بلوری؛ استفادههای شایانی از این اشعه بردهاند و در پزشکی تحت عنوانهای رادیوگرافی و رادیوسکوپی به کار برده میشود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۵
مرگ پاستور
سال ۱۸۵۹ لویی پاستور Louis Pasteur شیمیدان و زیستشناس مشهور فرانسوی درگذشت. شهرت وی مدیون شناخت نقش باکتریها در بروز بیماری و کشف واکسن ضد هاری میباشد. همچنین عمل پاستوریزهکردن که مأخوذ از نام اوست، از ابداعات این دانشمند نامدار است. پاستور نخستین کسی است که پی به واگیردار بودن سیاهزخم گوسفندان برد.
برجستهترین کار پاستور کشف دارویی برای درمان مرض وحشت آور هاری بود. پس از آن دیگر کسی از بیماری و شنیدن سگ هار دچار وحشت نشد.
پاستور برای درمان هاری با حوصلهٔ قابل تمجیدی دل به کار بست و آزمایشهای فراوانی روی سگ انجام داد و دلیرانه برای نخستین بار نتیجهٔ تحقیق خود را بر روی انسان آزمود (۱۸۸۵)
تا جهان باقی است کوشش انسانی پاستور برقرار خواهد ماند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱۸۹۵
برادران لومیر مخترعین سینما
در سال ۱۸۹۵ برادران لومیر در کافهای در پاریس دستگاه اعجاب انگیز خود را به نام «سینماتوگراف» که هم وسیلهای برای نمایش فیلم و هم دوربین فیلمبرداری بود نشان دادند و سینما را برای اولین بار به جهان معرفی کردند. از آنها چند فیلم کوتاه باقیمانده که نه تنها نخستین فیلمهای سینمایی جهان بلکه اولین فیلم مستند و فیلم کمدی سینما نیز در میان آنها یافت میشود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ۱۸۹۵
اوگوستو ساندینو
اوگوستو ساندینو Augusto Sandino که به زاپاتای آمریکای مرکزی؛ شهره است و «ارتش دفاع از حاکمیت ملی نیکاراگوا» را بنیاد گذاشت، سال ۱۸۹۵ چهره به جهان گشود.
ساندینو ارتشی شورشی به راه انداخت و تا ۱۹۳۳ با عملیات چریکی علیه حضور آمریکا در نیکاراگوئه مبارزه کرد. این عملیات ساندینو را به سمبل وطن پرستی تبدیل نمود. وی سال ۱۹۳۴ به قتل رسید و به قهرمان مردم نیکاراگوا تبدیل شد، ساندنیستها در تلاشهای انقلابی برای سرنگونی دولت ساموزا و تغییر بنیادی جامعه نیکاراگوا، نام ساندینو را به نشانه انقلاب تبدیل کردند.
من در نیکاراگوا عکسهای اوگوستو ساندینو را در ماناگوئه، ماسایا، استلی و گرانادا و شهرهای دیگر به در و دیوار میدیدم. زیر برخی عکسها این کلام قدیمی لاتینی به زبان اصلی و اسپانیایی نوشته شده بود:
Vox Populi, Vox Dei (La voz del pueblo, es la voz de Dios)
صدای مردم، صدای خداست.
از چند نفر که علاقهاشان را به ساندینیستها و دانیل اورتگا پنهان نمیکردند پرسیدم Populi (مردم) در اینجا یعنی چه؟ مردم اشاره به چه کسانی است؟
همهشان تقریباً جواب واحدی دادند. گفتند از نگاه ما مردم بطور خاص یعنی ساندینیستها و همه کسانیکه علیه نظامهای دیکتاتوری، بوده و هستند. من فیلم این گفتگو را دارم. یکی از آنها ادامه داد اما آنها که به دانیل اورتگا و ساندینیستها رأی ندادند هم، در شمار مردم هستند. هرچند با تمام وجود علیه ما انتقاد و مبارزه میکنند. پرسیدم حتی «سرجیو رامیرز» که زمانی کنار توماس بورخه و اورتگا بود و بعداً راه خودش را از ساندینیستها جدا کرد؟ همه با هم گفتند جدا کرد اما مبارز باقی ماند. مبارز آزادی.
.Él es un luchador por la libertad
زنی با اشاره به عکس ساندینو روی دیوار و نوشته زیر آن - صدای مردم صدای خداست - گفت آن شاعر عزیز(سرجیو رامیرز) هر چند حالا دیگر با ما، با ساندینیستها نیست. اما صدای او صدای مردم و، صدای خداست. هیچ ساندینیستی جز خوبی از او نمیگوید.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ایران در اواخر قرن نوزدهم
در قرن ۱۹ کشور ایران در وضعیت نیمه استعماری، که حاصل رقابت و کشاکش دو نیروی متخاصم استعماری بود، قرار گرفت و این وضعیت آثار و نتایج مهمی از نظر ماهیت تحولات اجتماعی و اقتصادی در کشور ایجاد کرد. رشد تجارت خارجی به نفع بیگانه، صدور مواد خام، رکود صنایع دستی، پاشیدگی بازارهای کوچک محلی، گرایش به مصرف مصنوعات غربی بین طبقات مرفه، بر هم خوردن توازن پرداختها، افزایش قرضههای خارجی، سلطه قدرتهای بیگانه بر موسسات اقتصادی و بازارهای محلی، وضع مالیاتهای کمرشکن که در حکم غارت روستائیان بود. در آن شرایط سرمایهداری تجاری راهی برای تبدیل به سرمایهداری صنعتی پیش رو نداشت.
میدانیم که ناصرالدین شاه حدود نیم قرن در ایران حکومت میکرد. سال ۱۸۴۸ که وی بر مسند قدرت نشست تحول عظیمی در تاریخ جهان بهوقوع پیوست و چنانچه در قسمت ۵۴ تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک توضیح دادم تقریباً در سراسر کشورهای اروپایی انقلابات بزرگی روی داد. مارکس و انگلس مانیفست حزب کمونیست را در همان ایام نوشتند اما در ایران بیشتر مردم با فقر و خرافات دست پنجه نرم میکردند و بیخبر از دنیا و دگرگونیهای آن بودند. شورش بابیه که در پایان سلطنت محمد شاه آغاز شد و خالی از اهمیت سیاسی و اجتماعی نبود، سرانجام به دست میرزا تقیخان امیر کبیر درهم شکست. خود وی نیز در حمام فین کاشان به قتل رسید.
...
روس و انگلیس در همان ایام به ایران چون گوشت قربانی نگاه میکردند. روسها با عهدنامه ترکمانچای و سپس گلستان زهر خود را ریخته بودند و انگلیس برای حفظ منافع خود و جلوگیری از گسترش قدرت روسیه در ایران، فساد را در کشور ما ترویج داد و با تهدید و تطمیع دربار، دولتهای ایران را در اختیار خود گرفت.
روس و انگلیس در تخریب بنیه مالی ایران تا آنجا پیش رفتند که دولت ناچار دست نیاز بهسویشان دراز کرد و آنها تا میتوانستند این امتیاز و آن امتیاز را بهنام خود کرده، شرایط سخت و سنگینی را به ما تحمیل نمودند. امتیاز تلگراف خانقین به تهران و تهران به بوشهر، همچنین امتیاز راهآهن دریای خزر تا خلیج فارس، استخراج معادن و بهره برداری از جنگلها و رودخانه ها...همه در دست بیگانه بود و امثال «بارن جولیوس رویتر» و «تالبوت» و «ویلیام دارسی»...بر مقدرات ما سوار شدند.
امتیاز تأسیس بریگاد قزاق در ایران هم با روسها بود. روسها با بانک استقراضی رهنی و انگلیسیها با به اصطلاح «بانک شاهنشاهی ایران» تقریباً تمام رشتههای مالی و حیاتی ایران را در دست گرفتند...
...
البته دوره سلطنت پنجاهساله ناصرالدین شاه در سیاهی محض خلاصه نمیشد. از همان ابتدای کار او عوامل و موجباتی پدید آمد که به پیدایش اندیشههای آزادیخواهی کمک کردند. از دوره پیش از او؛ از اقدامات اولیه عباس میرزا و قائم مقام فراهانی که در ترویج فنون و صنایع جدید کوشیدند، که بگذریم، تأسیس دارالفنون توسط میرزا تقیخان امیر کبیر گام کوچکی نبود. عوامل دیگری نیز، همچون دو سفر سید جمال الدین اسدآبادی به ایران در سالهای ۱۸۸۸-۸۹(میلادی) در بیداری مردم نقش زیادی داشت بویژه که وی استبداد را عامل اصلی تباهیها معرفی میکرد و از لزوم اصلاحات سخن میگفت.
...
در اواخر قرن نوزدهم جامعه عقبمانده ایران زیر سلطه مستبدین فاسد و روحانیون مرتجع و در کشاکش قدرتهای استعماری روس و انگلیس، شاهد ظهور تدریجی مصلحین اجتماعی هم بود که خواستار پایان بخشیدن به استبداد سیاسی بودند. کسانی چون میزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم خان، میرزا عبدالرحیم طالبوف، میرزا حسینخان سپهسالار و میرزا یوسف خان مشیرالدوله (صاحب رساله یک کلمه)،...
آنان از پیشگامان جنبش روشنگرانهای بودند که سرانجام به انقلاب مشروطیت انجامید. در پایان قرن نوزدهم میلادی و آستانه قرن بیستم؛ در ایران، راهی جز انقلاب باقی نمانده بود.
1895 ▶1882
1882
Bruno Bauer
Bruno Bauer was a German philosopher and historian. As a student of Hegel, Bauer was a radical Rationalist in philosophy, politics and Biblical criticism.
Bruno Bauer
Bruno Bauer was a German philosopher and historian. As a student of Hegel, Bauer was a radical Rationalist in philosophy, politics and Biblical criticism.
1882
Arthur de Gobineau
Arthur de Gobineau was a French aristocrat who was best known by his contemporaries as a novelist, diplomat and travel writer. Gobineau, wrote a book, An Essay on the Inequality of the Human Races in which he claimed that aristocrats were superior to commoners and that they possessed more Aryan genetic traits because of less inbreeding with inferior races (Alpines and Mediterraneans).
Gobineau served as a diplomat for the Second French Empire. Initially he was posted to Persia, before working in Brazil and other countries. One of his works is "The World of the Persians".
Arthur de Gobineau
Arthur de Gobineau was a French aristocrat who was best known by his contemporaries as a novelist, diplomat and travel writer. Gobineau, wrote a book, An Essay on the Inequality of the Human Races in which he claimed that aristocrats were superior to commoners and that they possessed more Aryan genetic traits because of less inbreeding with inferior races (Alpines and Mediterraneans).
Gobineau served as a diplomat for the Second French Empire. Initially he was posted to Persia, before working in Brazil and other countries. One of his works is "The World of the Persians".
1883
John Maynard Keynes
John Maynard Keynes, was an English economist whose ideas fundamentally changed the theory and practice of macroeconomics and the economic policies of governments. He built on and greatly refined earlier work on the causes of business cycles, and is widely considered to be one of the most influential economists of the 20th century and the founder of modern macroeconomics. His ideas are the basis for the school of thought known as Keynesian economics and its various offshoots. Following the outbreak of World War II, the leading Western economies adopted Keynes's policy recommendations, and in the two decades following Keynes's death in 1946, almost all capitalist governments had done so.
John Maynard Keynes
John Maynard Keynes, was an English economist whose ideas fundamentally changed the theory and practice of macroeconomics and the economic policies of governments. He built on and greatly refined earlier work on the causes of business cycles, and is widely considered to be one of the most influential economists of the 20th century and the founder of modern macroeconomics. His ideas are the basis for the school of thought known as Keynesian economics and its various offshoots. Following the outbreak of World War II, the leading Western economies adopted Keynes's policy recommendations, and in the two decades following Keynes's death in 1946, almost all capitalist governments had done so.
1883
Ivan Turgenev
Ivan Turgenev was a Russian novelist, short story writer, and playwright. His first major publication, a short story collection entitled A Sportsman's Sketches (1852), was a milestone of Russian Realism, and his novel Fathers and Sons (1862) is regarded as one of the major works of 19th-century fiction.
Ivan Turgenev
Ivan Turgenev was a Russian novelist, short story writer, and playwright. His first major publication, a short story collection entitled A Sportsman's Sketches (1852), was a milestone of Russian Realism, and his novel Fathers and Sons (1862) is regarded as one of the major works of 19th-century fiction.
1883
Krakatoa
Krakatoa, is a volcanic island situated in the Indonesian province of Lampung. The name is also used for the surrounding island group comprising the remnants of a much larger island of three volcanic peaks which was obliterated in a cataclysmic 1883 eruption, unleashing huge tsunamis (killing more than 36,000 people) and destroying over two-thirds of the island. The explosion is considered to be the loudest sound ever heard in modern history, with reports of it being heard up to 3,000 miles (4,800 km) from its point of origin.
Krakatoa
Krakatoa, is a volcanic island situated in the Indonesian province of Lampung. The name is also used for the surrounding island group comprising the remnants of a much larger island of three volcanic peaks which was obliterated in a cataclysmic 1883 eruption, unleashing huge tsunamis (killing more than 36,000 people) and destroying over two-thirds of the island. The explosion is considered to be the loudest sound ever heard in modern history, with reports of it being heard up to 3,000 miles (4,800 km) from its point of origin.
1884
Kongokonferenz
The Berlin Conference of 1884–85, also known as the Congo Conference or West Africa Conference, regulated European colonization and trade in Africa during the New Imperialism period, and coincided with Germany's sudden emergence as an imperial power. Called for by Portugal and organized by Otto von Bismarck, first Chancellor of Germany, its outcome, the General Act of the Berlin Conference, can be seen as the formalization of the Scramble for Africa.
Kongokonferenz
The Berlin Conference of 1884–85, also known as the Congo Conference or West Africa Conference, regulated European colonization and trade in Africa during the New Imperialism period, and coincided with Germany's sudden emergence as an imperial power. Called for by Portugal and organized by Otto von Bismarck, first Chancellor of Germany, its outcome, the General Act of the Berlin Conference, can be seen as the formalization of the Scramble for Africa.
1884
German genocide in Namibia
Namibia is a country in southern Africa whose western border is the Atlantic Ocean. In the late 19th century during European colonization, the German Empire established rule over most of the territory as a protectorate in 1884. Some historians have speculated that the German genocide in Namibia was a model used by Nazis in the Holocaust. The memory of genocide remains relevant to ethnic identity in independent Namibia and to relations with Germany.
German genocide in Namibia
Namibia is a country in southern Africa whose western border is the Atlantic Ocean. In the late 19th century during European colonization, the German Empire established rule over most of the territory as a protectorate in 1884. Some historians have speculated that the German genocide in Namibia was a model used by Nazis in the Holocaust. The memory of genocide remains relevant to ethnic identity in independent Namibia and to relations with Germany.
1884
Maxim gun
The Maxim gun was a weapon invented by British inventor Hiram Stevens Maxim in 1883: it was the first recoil-operated machine gun.
Maxim gun
The Maxim gun was a weapon invented by British inventor Hiram Stevens Maxim in 1883: it was the first recoil-operated machine gun.
1884
Gregor Mendel
Gregor Johann Mendel was a German-speaking Moravian-Silesian scientist and Augustinian friar and abbot of St. Thomas' Abbey in Brno who gained posthumous fame as the founder of the modern science of genetics.
Gregor Mendel
Gregor Johann Mendel was a German-speaking Moravian-Silesian scientist and Augustinian friar and abbot of St. Thomas' Abbey in Brno who gained posthumous fame as the founder of the modern science of genetics.
1886
Liberty Enlightening the World
The Statue of Liberty (Liberty Enlightening the World)
is a colossal neoclassical sculpture on Liberty Island in New York Harbor in New York City, in the United States.
Liberty Enlightening the World
The Statue of Liberty (Liberty Enlightening the World)
is a colossal neoclassical sculpture on Liberty Island in New York Harbor in New York City, in the United States.
1886
Haymarket affair
Haymarket massacre was the aftermath of a bombing that took place at a labor demonstration on Tuesday May 4, 1886, at Haymarket Square in Chicago. It began as a peaceful rally in support of workers striking for an eight-hour day and in reaction to the killing of several workers the previous day by the police. An unknown person threw a dynamite bomb at police as they acted to disperse the public meeting. The bomb blast and ensuing gunfire resulted in the deaths of seven police officers and at least four civilians; scores of others were wounded. 1 May was chosen to be International Workers' Day in order to commemorate the Haymarket affair in Chicago.
Haymarket affair
Haymarket massacre was the aftermath of a bombing that took place at a labor demonstration on Tuesday May 4, 1886, at Haymarket Square in Chicago. It began as a peaceful rally in support of workers striking for an eight-hour day and in reaction to the killing of several workers the previous day by the police. An unknown person threw a dynamite bomb at police as they acted to disperse the public meeting. The bomb blast and ensuing gunfire resulted in the deaths of seven police officers and at least four civilians; scores of others were wounded. 1 May was chosen to be International Workers' Day in order to commemorate the Haymarket affair in Chicago.
1887
Gustav Ludwig Hertz
Gustav Ludwig Hertz, German physicist who, with James Franck, received the Nobel Prize for Physics in 1925 for the Franck-Hertz experiment, which confirmed the quantum theory that energy can be absorbed by an atom only in definite amounts and provided an important confirmation of the Bohr atomic model.
Gustav Ludwig Hertz
Gustav Ludwig Hertz, German physicist who, with James Franck, received the Nobel Prize for Physics in 1925 for the Franck-Hertz experiment, which confirmed the quantum theory that energy can be absorbed by an atom only in definite amounts and provided an important confirmation of the Bohr atomic model.
1890
Wounded Knee Massacre
The Sioux (su) are groups of Native American tribes.
The massacre at Wounded Knee Creek was the last major armed conflict between the Lakota and the United States. The Wounded Knee Massacre occurred on December 29, 1890, near Wounded Knee Creek on the Lakota Pine Ridge Indian Reservation in the U.S. state of South Dakota.
Wounded Knee Massacre
The Sioux (su) are groups of Native American tribes.
The massacre at Wounded Knee Creek was the last major armed conflict between the Lakota and the United States. The Wounded Knee Massacre occurred on December 29, 1890, near Wounded Knee Creek on the Lakota Pine Ridge Indian Reservation in the U.S. state of South Dakota.
1890
van Gogh
Vincent Willem van Gogh was a Dutch Post-Impressionist painter who is among the most famous and influential figures in the history of Western art. In just over a decade he created approximately 2100 artworks, including around 860 oil paintings, most of them in the last two years of his life. They include landscapes, still lifes, portraits and self-portraits, and are characterised by bold, symbolic colours, and dramatic, impulsive and highly expressive brushwork that contributed to the foundations of modern art. He sold only one painting during his lifetime and became famous after his suicide, which followed years of poverty and mental illness.
van Gogh
Vincent Willem van Gogh was a Dutch Post-Impressionist painter who is among the most famous and influential figures in the history of Western art. In just over a decade he created approximately 2100 artworks, including around 860 oil paintings, most of them in the last two years of his life. They include landscapes, still lifes, portraits and self-portraits, and are characterised by bold, symbolic colours, and dramatic, impulsive and highly expressive brushwork that contributed to the foundations of modern art. He sold only one painting during his lifetime and became famous after his suicide, which followed years of poverty and mental illness.
1891
Antonio Gramsci
Antonio Gramsci was an Italian neo-Marxist theorist and politician. He wrote on political theory, sociology and linguistics. He was a founding member and one-time leader of the Communist Party of Italy and was imprisoned by Benito Mussolini's Fascist regime. He wrote more than 30 notebooks and 3,000 pages of history and analysis during his imprisonment. His Prison Notebooks are considered a highly original contribution to 20th century political theory.
Antonio Gramsci
Antonio Gramsci was an Italian neo-Marxist theorist and politician. He wrote on political theory, sociology and linguistics. He was a founding member and one-time leader of the Communist Party of Italy and was imprisoned by Benito Mussolini's Fascist regime. He wrote more than 30 notebooks and 3,000 pages of history and analysis during his imprisonment. His Prison Notebooks are considered a highly original contribution to 20th century political theory.
1893
Women's suffrage
Women's suffrage is the right of women to vote in elections. In 1893, New Zealand, granted adult women the right to vote.
Women's suffrage
Women's suffrage is the right of women to vote in elections. In 1893, New Zealand, granted adult women the right to vote.
1894
First Sino-Japanese
The First Sino-Japanese War was fought between the Qing Empire of China and the Empire of Japan, primarily over control of Korea.
First Sino-Japanese
The First Sino-Japanese War was fought between the Qing Empire of China and the Empire of Japan, primarily over control of Korea.
1894
Dreyfus affair
The Dreyfus affair was a political scandal in France. The affair is often seen as a modern and universal symbol of injustice, and remains one of the most striking examples of a complex miscarriage of justice, where a major role was played by the press and public opinion. The scandal began in December 1894, with the treason conviction of Captain Alfred Dreyfus, a young French artillery officer of Alsatian and Jewish descent. Sentenced to life imprisonment for allegedly communicating French military secrets to the German Embassy in Paris, Dreyfus was imprisoned on Devil's Island in French Guiana, where he spent nearly five years.
Dreyfus affair
The Dreyfus affair was a political scandal in France. The affair is often seen as a modern and universal symbol of injustice, and remains one of the most striking examples of a complex miscarriage of justice, where a major role was played by the press and public opinion. The scandal began in December 1894, with the treason conviction of Captain Alfred Dreyfus, a young French artillery officer of Alsatian and Jewish descent. Sentenced to life imprisonment for allegedly communicating French military secrets to the German Embassy in Paris, Dreyfus was imprisoned on Devil's Island in French Guiana, where he spent nearly five years.
1895
Wilhelm Conrad Röntgen
Wilhelm Conrad Röntgen was a German engineer and physicist, who, on 8 November 1895, produced and detected electromagnetic radiation in a wavelength range known as X-rays or Röntgen rays, an achievement that earned him the first Nobel Prize in Physics in 1901.
Wilhelm Conrad Röntgen
Wilhelm Conrad Röntgen was a German engineer and physicist, who, on 8 November 1895, produced and detected electromagnetic radiation in a wavelength range known as X-rays or Röntgen rays, an achievement that earned him the first Nobel Prize in Physics in 1901.
1895
Louis Pasteur
Louis Pasteur was a French chemist and microbiologist renowned for his discoveries of the principles of vaccination, microbial fermentation and pasteurization. He is remembered for his remarkable breakthroughs in the causes and preventions of diseases, and his discoveries have saved countless lives ever since. He reduced mortality from puerperal fever, and created the first vaccines for rabies and anthrax.
Louis Pasteur
Louis Pasteur was a French chemist and microbiologist renowned for his discoveries of the principles of vaccination, microbial fermentation and pasteurization. He is remembered for his remarkable breakthroughs in the causes and preventions of diseases, and his discoveries have saved countless lives ever since. He reduced mortality from puerperal fever, and created the first vaccines for rabies and anthrax.
1895
Auguste and Louis Lumière
The Lumière (pronounced were the first filmmakers in history. They patented the cinematograph, which in contrast to Edison's "peepshow" kinetoscope allowed simultaneous viewing by multiple parties.
Auguste and Louis Lumière
The Lumière (pronounced were the first filmmakers in history. They patented the cinematograph, which in contrast to Edison's "peepshow" kinetoscope allowed simultaneous viewing by multiple parties.
1895
Augusto Sandino
Augusto Sandino, was a Nicaraguan revolutionary and leader of a rebellion against the U.S. military occupation of Nicaragua. He was referred to as a "terorist" by the United States government. He became a symbol of resistance to United States' domination. Sandino is revered in Nicaragua, and in 2010 was unanimously named a "national hero" by the nation's congress.
Augusto Sandino
Augusto Sandino, was a Nicaraguan revolutionary and leader of a rebellion against the U.S. military occupation of Nicaragua. He was referred to as a "terorist" by the United States government. He became a symbol of resistance to United States' domination. Sandino is revered in Nicaragua, and in 2010 was unanimously named a "national hero" by the nation's congress.
در همین زمینه
تاریخ جهان دادگاه جهان است
بخشهای دیگر«تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک»
...
سایت همنشین بهار
برای ارسال این مطلب به فیسبوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook