آواز ماوت هاوزن و ترانه زیبای آندونیسAdonis from the Mauthausen
خانم‌ها و آقایان محترم، خواهران و برادران عزیز، دوستان دانشور و فرهنگ‌ورز، سلام بر شمااین مطلب اشاره کوتاهی است به اردوگاه، یا بهتر بگویم زندان ماوت هاوزن و ترانه‌ی زیبای Ο Αντώνης «آندونیس» که سال ۱۹۶۶(۱۳۴۵ شمسی) با اجرای ماریا فارانتوری Maria Farantouri خوانندهٔ بزرگ یونانی بر سر زبان‌ها افتاد. در اوائل انقلاب یک کاست که «ترانه‌های میهن تلخ - ماوت هاوزن» نام داشت، دست به دست می‌گشت و شنیدم تدوین «احمد شاملو» است. یادش بخیر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
موسیقی تئودوراکیس موسیقی انقلاب‌ها و جنبش‌های مردمی
ماریا فارانتوری یکی از چهره‌ها و نغمه‌سرایان دوران انقلابی‌گری نسل گذشته است. با روی کار آمدن «حکومت سرهنگان» در یونان (۱۹۷۴ – ۱۹۶۷) فارانتوری و تئودوراکیس مجبور شدند میهن خود را ترک کنند.
اصل ترانه آندونیس، سروده یکی از شاعران یونانی به اسم «یاکووس کمبانیلیس» است که در خلال جنگ جهانی دوم در اردوگاه «ماوت هاوزن» Mauthausen، در اتریش، زندانی بود و برای اجرا به تئودوراکیس آهنگساز یونانی سپرد. موسیقی تئودوراکیس موسیقی انقلاب‌ها و جنبش‌های مردمی و حرکت‌های ضد دیکتاتوری است. او برای فیلم‌های خاطره‌انگیز زوربای یونانی وحکومت نظامی موسیقی متن ساخته‌است.
در آگوست سال ۱۹۳۸، پنج ماه پس از الحاق اتریش به آلمان، اردوگاه ماوت هاوزن به دست اس اس‌ها(گردان حفاظتی حزب نازی) در اتریش ساخته شد. از آن تاریخ تا سال ۱۹۴۵ شمار زیادی از اسیران جنگی، همچنین کسانیکه به دلیل فعالیت سیاسی، یا اعتقاد مذهبی و... برایشان پرونده جنایی ساخته بودند، به این اردوگاه منتقل شدند و بسیاری از آنان به قتل رسیدند.
اردوگاه ماوت هاوزن، که یکی از مرگ‌بارترین اردوگاه‌های آلمان نازی در طول جنگ جهانی دوم بود، منطقه‌ای ست در نزديکی شهر لينتز در شمال اتريش و در نزدیکی مرز آلمان و جمهوری چک.
...
قبل از آنکه به مضمون ترانه آندونیس اشاره کنم، دو اسم خاص «اشتاین بروخِ» و «ویانا گرابن» را که در ترانه بکار رفته توضیح می‌دهم. اشتاین بروخِ Steinbruch نام منطقه‌ای است که در آنجا زندانیان را برای شکستن سنگ می‌بردند. زندان موتهاوزن در نزدیکی آن معدن سنگ بود. زندانیان می‌بایست هنگام حمل سنگها، پله‌های زیادی را بالا بروند تا به زندان موتهاوزن برسند و گفته می‌شود گاه پیش می‌آمد که هنگام حمل سنگ زمین بخورند و بیافتند.
...
ویانا گرابن Wiener Graben اشاره به یک جاده در شهر ویانا است که تا اواخر قرن ۱۲ میلادی خندق عمیق و طویلی بود در پای دیوار اردوگاه رومی‌ها. اینطور که شنیدم Grab در آلمانی، قبر نیز معنی می‌دهد. در ترانه آندونیس، اسم جاده، از باب تمثیل، و آگاهانه برای گور استفاده شده‌‌است بویژه که یکی از کوره‌های آدم‌سوزی نازی‌ها و زندان ماوت هاوزن در آن حوالی قرار داشت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مضمون ترانه آندونیس
آنجا بر پلکان عریض، بر پلکان اشک‌ها، در کوره راه گودافتاده‌ی مرگ، در گودال ویانا، در «شتاین‌بروخ»، در قلمرو رنج‌ها و زاری‌ها، یهودیان و مبارزان قدم برمی‌دارند، جان می‌کَنَند و بر خاک می‌افتند. آنها هر کدامشان تخته سنگی بر دوش دارند، تخته سنگی که گویی صلیب مرگ است.در آن دم، آندونیس صدایی می‌شنود. صدایی که می‌گوید ای دوست مرا در بالا رفتن از پله‌ها کمک کن. کمکم کن...
اما آنجا، بر پلکان عریض، بر پلکان اشک‌ها، هرگونه یاری، در حکم گناهی است و عقوبتی سخت دارد. آن زندانی(یهودی) که بر دوشش تخت سنگ نهاده‌اند، زمین می‌خورَد و پله‌ها به رنگ خون درمی‌آید.
[و این صدا به گوش می‌رسد]...فرزند...بیا، به این سو، بیا، و این سنگ را بردار. سنگی سنگین که روی دوش من است. [دوباره باید] سنگی دیگر بدوش بکشم.
اسم من آندونیس است. [اگر صدایم را می‌شنوی و احساس انسانی داری، بیا، بیا و دست یاری بده] بیا، قدم بگذار به کارگاه سنگ کوبی...
Εκεί στη σκάλα την πλατιά
στη σκάλα των δακρύων
στο Βίνερ Γκράμπεν το βαθύ
το λατομείο των θρήνων
Εβραίοι κι αντάρτες περπατούν
Εβραίοι κι αντάρτες πέφτουν,
βράχο στη ράχη κουβαλούν
βράχο σταυρό θανάτου.
Εκεί ο Αντώνης τη φωνή
φωνή, φωνή ακούει
ω καμαράντ, ω καμαράντ
βόηθα ν’ ανέβω τη σκάλα.
Μα κει στη σκάλα την πλατιά
και των δακρύων τη σκάλα
τέτοια βοήθεια είναι βρισιά
τέτοια σπλαχνιά είν’ κατάρα.
Ο Εβραίος πέφτει στο σκαλί
και κοκκινίζει η σκάλα
κι εσύ λεβέντη μου έλα εδω
βράχο διπλό κουβάλα.
Παίρνω διπλό, παίρνω τριπλό
μένα με λένε Αντώνη
κι αν είσαι άντρας, έλα εδώ
στο μαρμαρένιο αλώνι.
همه نوشته‌ها و ویدئوها در آدرس زیر است:
...
همنشین بهار
برای ارسال این مطلب به فیس‌بوک، آیکون زیر را کلیک کنید: با اجرای ماریا فارانتوری Maria Farantouri خوانندهٔ بزرگ یونانی بر سر زبان‌ها افتاد.</br>در اوائل انقلاب یک کاست که «ترانه‌های میهن تلخ - ماوت هاوزن» نام داشت، دست به دست می‌گشت و شنیدم تدوین «احمد شاملو» است. یادش بخیر.){kind=small}
facebook