داستان پَهپاد آمریکایی حقیقت نباید در بند این پرسش باشد که به نفع کیست
خواری خلل درونی آرد
بیدادکشی زبونی آرد
ور زانکه شکر نمی‌فروشید
در دادن سرکه هم مکوشید
چون راست نمی‌کنید کاری
شمشیر زدن چراست باری؟
(نظامی گنجوی)
دوستان دانشور و فرهنگ‌ورز، این بحث به پَهپاد گلوبال هاوک (بزرگترین هواپیمای بدون سرنشین آمریکا) اشاره دارد که پنجشنبه ۲۰ ژوئن ۲۰۱۹ (۳۰ خرداد ۱۳۹۸) در بندرروستای کوه‌مبارک، در بخش بیابانی شهرستان جاسک در استان هرمزگان، سرنگون گردید. من به مسائل نظامی اِشراف ندارم. ضرورت طرح این موضوع به دلیل حواشی پیرامون آن است که ژورنالیسم مبتذل سیاسی -که معمولاً از دانش سیاسی تهی‌ست- می‌پوشاند و جور دیگر جلوه می‌دهد. منبرهای الکترونیکی و رسانه‌های جریان اصلی mainstream media بیشتر در اختیار ازمابهتران است و آنها که مسؤولیت مرتجعین حاکم بر میهنمان را در بوجودآوردن این شرایط هولناک نادیده می‌گیرند، بویژه کسانیکه برای مدعیان صاحب اختیاری جهان پامنبری می‌کنند ــ راست‌ها را نمی‌گویند و راست‌ها را نگفتن، نوعی دروغگویی‌ست.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گلوبال هاوک، ساخت شرکت هوافضا و صنایع دفاعی آمریکا(نورثروپ گرومن) است. این پَهپاد که ترجمه نامش به فارسی «قوش جهانی» است، بعداً برای استفاده گشت و جمع‌آوری اطلاعات دریایی، به MQ-4C Triton (ام‌کیو-۴سی تریتون) ارتقاء یافت. پَهپاد مزبور، تَجَسُسّی است. وظیفه هواپیمای تَجَسُسی Surveillance aircraft دیدبانی، جمع‌آوری اطلاعات و فعالیت‌هایی چون جاسوسی است.
پَهباد یعنی هواپیمای بدون سرنشین Unmanned aerial vehicle پرندهٔ هدایت‌پذیر از دور.
ٰـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در ادامه، با اشاره به این نکته کلیدی که وقتی در مدار جاذبه، و بعکس دافعه باشیم، امکان ندارد به داوری درست برسیم، و، پس از توضیحاتی پیرامون پَهپاد ساقط شدهِ گلوبال هاوک، به موضوعات پیرامون آن می‌پردازم.
وقتی در مدار جاذبه یا دافعه هستیم
• چنانچه در مدار جاذبه، و بعکس در مدار دافعه باشیم، امکان ندارد (در مورد این موضوع و موارد مشابه) به داوری درست برسیم و سراسر کار ما را پیش فرض‌های غیرواقعی آلوده می‌کند.
• وقتی در مدار جاذبه یا دافعه هستیم(در هر دو حالت) توان دیدن چیزی غیر آنچه خودمان می‌خواهیم ببینیم را نداریم، یا چیزی را می‌بینیم و با عینکی می‌بینیم که دوست داریم ببینیم. حاضر نیستیم پا روی پیش‌‌داوری‌های خودمان بگذاریم. به همین خاطر پیوندمان با واقعیت می‌گسلد.
• برای بررسی دقیق یک موضوع، نباید آنچه را دوست داریم حقیقت داشته باشد، ما را به امتناع انصاف و واقع‌بینی بکشاند. «تنها پرسشی که باید از خودمان بپرسیم این است: واقعیت‌ها چیستند و این واقعیت‌ها بر چه حقیقتی دلالت دارند؟»
• به قول هگل Das Wahre ist das Ganze حقیقت تمامیت است و شناخت هر چیز باید شناخت یک تمامیت باشد. برای واکاوی موضوع مورد بحث(و هر قضیه دیگری) نباید کمر آن را گرفت و باید کل روند حرکت را در نظر داشت.
• برای بیان حقیقت، شجاع و بُرنا باشیم و از های و هوی نوکران استعمار و ارتجاع نهراسیم. حقیقت نباید در بند این پرسش باشد که به نفع کیست.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
• ۳۰ خرداد ۱۳۹۸ (۲۰ ژوئن ۲۰۱۹)، ساعت ۱۴ دقیقه بامداد، بزرگترین هواپیمای بدون سرنشین آمریکا - پَهپاد «آر کیو-۴ گلوبال هاوک» RQ-4 Global Hawk که از پایگاه هوایی الظفره Al Dhafra Air Base ابوظبی در امارات متحده عربی، حرکت کرده بود، بعد از طی مسافتی طولانی، حدود ساعت ۴ بامداد به نزدیک تنگه هرمز رسید و بر فراز نزدیک‌ترین مختصات جغرافیائی قلمرو سرزمینی و آب‌های تحت حاکمیت ایران پروازش را ادامه داد و اینطور که گفته می‌شود در منطقه کوه‌مبارک، در استان هرمزگان، سرنگون گردید.
• بندرروستای کوه‌مبارک، در بخش بیابانی شهرستان جاسک و در کرانهٔ دریای عمان واقع شده‌است. از طریق راه اصلی در ۱۵۵ کیلومتری میناب و ۶۵ کیلومتری جاسک قرار دارد.
• گلوبال هاوک قدرت تجسس هوایی و ثبت تصاویری باکیفیت و همچنین شنود در شعاعی بیش از ۵۰۰ کیلومتر را دارد، سرعت پروازش ۵۷۵ کیلومتر در ساعت است و بیش از دو برابر هواپیماهای مسافربری ارتفاع می‌گیرد.
• پَهباد مزبور قادر است حدود ۳۲ ساعت پُشت سر هم، پرواز کرده، بیست و چهارساعته، در هر هوایی، مساحت بسیار بزرگی را در سطح دریا و خشکی زیر نظر بگیرد. این هواپیما توان حمل یک محموله ۹۰۰ کیلوگرمی حاوی سنسورهای شناسایی را هم دارد.
(سنسور Sensor یا حس‌گر، اشاره به گونه‌ای مُبدّل Transducer است که انرژی را از نوعی به نوع دیگر تبدیل می‌کند و برای تشخیص یک کمیّت فیزیکی و تبدیل آن به سیگنال الکتریکی استفاده می‌شود.)
• گلوبال هاوک در قسمت جلوی بدنه(روی بدنه)، دارای یک آنتن بزرگ ارتباط ماهواره‌ای است و می‌تواند از فاصله ۷۰ کیلومتری، تصویر یک شئی کوچک را حتی در شب تاریک بگیرد.
• گلوبال هاوک که توان گشت هوایی در ارتفاع ۱۸٬۲۲۸ متری سطح زمین را دارد، عرضش از یک بال تا بال دیگر حدود ۴۰ متر است. این پَهپاد با داشتن رادارهای بسیار دقیق و حِس‌گرهای الکترواُپتیک و مادون قرمز برای جمع‌آوری اطلاعات تصویری و سیگنالی و اطلاعات در مورد تحرک هدف‌ها به‌کار می‌رود و قادر است در عرض یک روز، ۱۰۰ هزار کیلومتر مربع را پوشش دهد.
• چنین هواپیمای خودکاری با نقشهِ از پیش تعیین‌شده پرواز می‌کند و نمی‌تواند با مثلاً اشتباه محاسبه، به این یا آن منطقه وارد شود.
(اینکه امکان اختلال‌ایجادکردن در این سیستم از طرق مختلف مانند فرستادن سیگنال وجود دارد که موجب شود یک پَهپاد به راهی دیگر برود که قرار نبوده، موضوعی جداست.)
• در رسانه‌های حکومتی آمده بود:
«این هواپیما در حالی که مشغول بازگشت به سمت غربی تنگه هرمز بود با وجود اخطارهای مکرری که دریافت کرد، وارد حریم هوایی ایران شد. اقدامی که نقض قوانین بین‌المللی و در تضاد با بند چهارم ماده ۲ منشور سازمان ملل است. وقتی به هشدارهای رادیویی بی توجهی شد، پدافند دفاعی کشور مطابق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد آن را هدف قرار داد.
همان لحظه‌ای که پَهپاد فوق رهگیری شد، یک هواپیمای شناسایی دیگر آمریکا [بوئینگ پی-۸ پوسایدون] که خلبان و خدمه هم داشت در نزدیکی آن در حال پرواز بود و می‌توانستیم آن را سرنگون کنیم، اما این کار را نکردیم.»
کمی بعد به منشور سازمان ملل و مواد مزبور اشاره می‌کنم.
...
• طبق قوانین بین‌المللی اپراتورهای این نوع هواپیماها باید روی فرکانس‌های بین‌المللی کاملاً به‌گوش باشند و هر گونه اخطاری را توجه کنند و چنانچه لازم است مسیر خود را نغییر دهند. گفته می‌شود این پَهباد برای عدم شناسائی، ابزار‌های الکترونیکی‌اش را خاموش کرده بود و چه بسا به‌همین دلیل، هشدارها مبنی بر خروج از فضای تحت حاکمیت ایران را دریافت نکرد.
• «حریم هوایی یک کشور امتداد مرزهای زمینی آن در آسمان است. هر نوع هواپیمایی چه مسافربری غیرنظامی، چه نظامی و چه بدون سرنشین موظف به اخذ مُجَوّز عبور یا استفاده از آسمان، پیش از ورود به حریم هوایی دیگر کشورهاست». مخفی‌نگاه‌داشتن پرواز، بخصوص وقتی به‌منظور تصویر‌برداری از امکانات دفاعی دیگران صورت می‌گیرد و زیر عنوان تجسس، جاسوسی می‌کند، نقض صریح شرایط عبور ترانزیتی است.
• عبور ترانزیت Transit passage یک مفهوم در کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها است که به کشتی‌ها حق آزادی ناوبری یا به هواپیماها حق عبور از فراز یک منطقه را صرفاً برای حمل و نقل (ترانزیت) مستمر و سریع از یک تنگه بین بخشی از آب‌های آزاد یا منطقه انحصاری اقتصادی و بخش دیگر می‌دهد.
(کنوانسیون Convention یا مقاوله‌نامه، یک نوع معاهده است که با هدف تدوین قواعد حقوقی و مهم مابین کشورهای مختلف تنظیم و منعقد می‌گردد.)
• با توجه به اینکه مطابق کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها (که آمریکا گرچه امضا نکرده اما خودش را پیرو آن اعلام نموده)، مانور مخفیانه، لازمه عبور ترانزیت نیست و عملی خصمانه قلمداد می‌شود، پرسیدنی‌ست مگر پَهپاد گلوبال هاوک که برای عدم شناسائی، ابزار‌های الکترونیکی‌اش را خاموش کرده بود، آگاهانه وارد فضای ایران شده بود تا رادارها فعال شوند و جزئیات آنها را ضبط و ثبت کند؟
• آمریکا بر این نظر است که پَهپاد مزبور، در حریم آب‌های بین‌المللی هدف قرار گرفته، اما طرف مقابل، از اقدام غیرقانونی علیه تمامیت ارضی کشور صحبت می‌کند و مدعی‌ست پَهپاد آمریکایی در فضای ایران بوده و بخش‌هایی از آن در همان جایی که سقوط کرده، از آب بیرون کشیده شده‌است. بگذریم که مختصات نقطه‌ای که مورد حمله قرار گرفته هم مشخص است.
• مختصات نقطه‌ای که پَهپاد مزبور مورد حمله قرار گرفته (25°59'43 شمالی 57°02'25 شرقی) مشخص است و آمریکایی‌ها هم خوب می‌دانند. چرا؟ چون پَهپاد با سیستم کنترل از راه دور هدایت می‌شود و این سیستم مجهز به مکان‌یاب‌های پیشرفته است و یافتن مختصات جغرافیایی محل پرواز -در نقطه‌ای که هدف موشک زمین به هوای ایران قرار گرفت - دشوار نیست. البته آمریکا مدعی‌ست پهپاد مورد نظر، در مختصات ۲۵°۵۷′۴۲ شمالی ۵۶°۵۰′۲۲ شرقی در حال پرواز بوده، که بخشی از آب‌های بین‌المللی است، و نه آب‌های ایران.
• اینکه مرزهای هوایی و دریایی در آن ناحیه، بر اساس خط مبداء مستقیم، در نظر گرفته شده، یا بر خط مبداء آب‌های کم عمق، قابل تأمل است. ایران خط مرزی دریایی خودش را بر اساس خط مبداء مستقیم در نظر می‌گیرد (به غیر از یک محدوده‌ای در شرق تنگه هرمز خط ۱۴ و ۱۵، که بر اساس خط مبداء آب‌های کم عمق است). آمریکا، محدوده فوق را نیز، بر اساس خط مبداء مستقیم فرض می‌کند. به این ترتیب، خط مرزی مورد ادعای ایران، کمی عقب برده می‌شود. در حالیکه ادعای ایران جلو تر است و همین موضوع می‌تواند محل سقوط پَهپاد مورد نظر را با چند مایلی اختلاف، نشان دهد. تفاوت «عبور بی‌ضرر» Innocent passage و «عبور ترانزیت» و تفسیر از آنها هم می‌تواند در مورد تعیین مکان(محل سقوط پَهپاد) نقش داشته باشد.
عبور بی‌ضرر یک مفهوم در کنوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها است که به کشتی‌ها اجازه می‌دهد تا برای عبور از آب‌های سرزمینی یک کشور دیگر بر اساس محدودیت‌های خاصی، عبور کند تا امنیت کشور ساحلی به مخاطره نیفتد. این قانون (عبور بی ضرر) که در ۱۹۵۸ تدوین و در ۱۹۸۲ تأیید شد، ادعای مالکیت کشور ساحلی بر آب‌های سرزمینی را به رسمیت می‌شناسد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
• شماری از حقوقدانان شریف ایرانی که با قاتلین زندانیان سیاسی هم مرزبندی دارند، با توجه به «حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس، آنهم با پیشرفته‌ترین ادوات نظامی، ازجمله ناوهای هواپیما‌بَری که در حُکم جزیره‌های متحرک‌اند»، عنوان می‌کنند همین امر، به خودی خود صلح و امنیت در منطقه را در معرض تهدید قرار داده و در وضعیتی که پیشرفته‌ترین هواپیمای تَجسُسی از این جزایر متحرک به پرواز در می‌آید اصل بر این نهاده می‌شود که هدفی جز شناسائی ابزار دفاعی ایران را پی‌نمی‌گیرد.
• گرچه تنگه‌های بین‌المللی ازجمله تنگه هرمز، مشمول قواعد عبور ترانزیتی است که طبق بند ۲ ماده ۳۸ کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها، شامل آزادی دریانوردی و پرواز است، گرچه کشورهای حاشیه تنگه، حق تعلیق این نوع عبور را ندارند و هواپیماهای متعلق به هر کشوری می‌توانند بر فراز آن پرواز کنند اما از آنجا که تمامی جزائر واقع در دهانه تنگه هرمز، جزائر ایرانی هستند و آب‌های واقع بین آنها دریای سرزمینی تحت حاکمیت ایران‌اند، ورود اینگونه هواپیماها حتی در وضعیت عادی، بدون اجازه کشور صاحب سرزمین(در اینجا ایران) مجاز نیست.
• اگر [اگر] پَهپاد آمریکایی در فضای ایران بوده، عکس‌العمل دفاعی در برابر آن، قانونی و مشمول ماده ۵۱ منشور ملل متحد یعنی دفاع مشروع است و منطبق با موازین حقوق بین‌الملل. اینکه رژیم حاکم بر میهن ما ستمگر است و بر ایران، خاک پاک ایزدی، گرد محنت و یأس پاشیده، موضوع دیگری‌ست.
• برگردیم به سخن نخست: نباید آنچه دوست داریم حقیقت داشته باشد، ما را به امتناع انصاف و واقع‌بینی بکشاند. به قول برتراند راسل، تنها پرسشی که باید از خودمان بپرسیم این است:
واقعیت‌ها چیستند و این واقعیت‌ها بر چه حقیقتی دلالت دارند؟
منشور ملل متحد
منشور ملل متحد سندی است که هدف‌ها و سازمان و نحوه کار سازمان ملل متحد و نهادهای وابسته به آن را تعیین می‌کند. این سند در حکم اساسنامه سازمان ملل است.
متن منشور ملل متحد در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ در سانفرانسیسکو در پایان کنفرانس ملل متحد به امضای ۵۱ کشور رسید و در ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ لازم‌الاجرا شد. امروزه ۱۹۱ کشور آن را امضا کرده‌اند و رعایت مفاد آن برای همه اعضای سازمان ملل متحد الزامی است. در متن منشور صریحاً تأکید شده که مفاد منشور بر هر قرارداد بین‌المللی دیگری مُقّدَم است.
_________
متن منشور ملل متحد در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ در سانفرانسیسکو در پایان کنفرانس ملل متحد به امضای ۵۱ کشور رسید و در ۲۴ اکتبر ۱۹۴۵ لازم‌الاجرا شد. امروزه ۱۹۱ کشور آن را امضا کرده‌اند و رعایت مفاد آن برای همه اعضای سازمان ملل متحد الزامی است. در متن منشور صریحاً تأکید شده که مفاد منشور بر هر قرارداد بین‌المللی دیگری مُقّدَم است.
_________
ماده ۲- [بند] چهار
کلیه اعضاء در روابط بین‌المللی خود از تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشوری یا از هر روش دیگری که با مقاصد ملل متحد مباینت داشته باشد خودداری خواهند نمود.
_________
فصل هفتم - اقدام در موارد تهدید علیه صلح، نقض صلح و اعمال تجاوز
ماده ۵۱
در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد تا زمانی که شورای امنیت اقدام لازم برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورَد، هیچ‌یک از مقررات این منشور، به حق ذاتی دفاع از خود، خواه فردی یا دسته جمعی، لطمه‌ای وارد نخواهد کرد.
در صورت وقوع حمله مسلحانه علیه یک عضو ملل متحد تا زمانی که شورای امنیت اقدام لازم برای حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را به عمل آورَد، هیچ‌یک از مقررات این منشور، به حق ذاتی دفاع از خود، خواه فردی یا دسته جمعی، لطمه‌ای وارد نخواهد کرد.
اعضاء باید اقداماتی را که در اِعمال این حق دفاع از خود، به عمل می‌آورند، فوراً به شورای امنیت گزارش دهند. این اقدامات به هیچ وجه در اختیار و مسئولیتی که شورای امنیت بر طبق این منشور دارد و به موجب آن برای حفظ و اعاده صلح و امنیت بین‌المللی و در هر موقع که ضروری تشخیص دهد اقدام لازم به عمل خواهد آورد، تأثیری نخواهد داشت.
Chapter I - Purposes and Principles
Article 2
[4]
All Members shall refrain in their international relations from the threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any state, or in any other manner inconsistent with the Purposes of the United Nations.
Article 2
[4]
All Members shall refrain in their international relations from the threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any state, or in any other manner inconsistent with the Purposes of the United Nations.
_________
Charter of the United Nations
Chapter VII - Action with Respect to Threats to the Peace, Breaches of the Peace and Acts of Aggression
Chapter VII - Action with Respect to Threats to the Peace, Breaches of the Peace and Acts of Aggression
_________
Article 51
Nothing in the present Charter shall impair the inherent right of individual or collective self-defense if an armed attack occurs against a Member of the United Nations, until the Security Council has taken measures necessary to maintain international peace and security. Measures taken by Members in the exercise of this right of self-defense shall be immediately reported to the Security Council and shall not in any way affect the authority and responsibility of the Security Council under the present Charter to take at any time such action as it deems necessary in order to maintain or restore international peace and security.
Article 51
Nothing in the present Charter shall impair the inherent right of individual or collective self-defense if an armed attack occurs against a Member of the United Nations, until the Security Council has taken measures necessary to maintain international peace and security. Measures taken by Members in the exercise of this right of self-defense shall be immediately reported to the Security Council and shall not in any way affect the authority and responsibility of the Security Council under the present Charter to take at any time such action as it deems necessary in order to maintain or restore international peace and security.
همه نوشته‌ها و ویدئوها در آدرس زیر است:
...
همنشین بهار
برای ارسال این مطلب به فیس‌بوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook