با یادآوری این موضوع که استبداد زیر پرده دین، و آنچه در این سالهای سیاه گذشت، اصلاً و ابداً با گذشته قابل مقایسه نیست، برای مبارزه با فراموشی که یک وظیفه تاریخی است، اسامی اهل قلم را که در دوران سلطنت زندانی شدند، تا آنجا که اطلاع دارم، می‌نویسم. با این توضیح که هویت شماری از کسانیکه نام‌شان را می‌برَم، فعالیت سیاسی بود و به صرف این که شعر یا قصه‌ای نوشته‌ یا ترجمه کرده‌اند ــ (به معنی دقیق کلمه) شاعر یا نویسنده، نبودند. برای نمونه کتاب «سرمایه» کارل مارکس را ایرج اسکندری ترجمه کرد که فعالیت سیاسی (نه نویسندگی و...) هویت وی بود. همچنین است عبدالصمد کامبخش که «جنبش کارگری و کمونیستی ایران» و... را نوشته‌است. مثال دیگر: «پرتوی از قرآن» و «حاشیه بر تنبیه الامه و تنزیه المله» را آیت‌الله طالقانی نوشته‌اند اما هویت ایشان نویسندگی و مترجمی نبود.

...

در دوران سلطنت پهلوی (زمان رضاشاه و محمدرضاشاه)؛ زندانیانی بودند که قلم، توتم آنان بود. بعضی چندین کتاب تألیف (یا ترجمه) نموده، و برخی یکی دو مقاله نوشته بودند. بیشترشان سال‌های طولانی، و شماری مدتی کوتاه زندانی کشیدند اما (جز تک و توکی که قدر قلم را نشناختند و به پای دشمنان آزادی ریختند)، عاشق زندگی و شیدای زیبائی بودند.

ابراهیم رهبر، ابراهیم یونسی، ابوذر ورداسبی، احسان طبری، احمد خلیل‌الله مقدم، احمد شاملو، احمد کسروی، احمد محمود، اصغر رستگار، اصلان اصلانیان، امان‌الله قریشی، امیر گل‌آرا، انور خامه‌ای، ایرج اسکندری، باقر مؤمنی، بزرگ علوی، بیژن هیرمن‌پور، پرویز بابایی، پرویز زاهدی، پرویز شهریاری، تقی ارانی، جعفر کوش‌آبادی، جلال آل احمد،  جلیل دوستخواه، جهانگیر افکاری، حشمت‌الله کامرانی، محمدعلی مَهمید، خسرو گلسرخی، رحمان هاتفی، رسول نفیسی، رضا براهنی، رضا علامه‌زاده، رضا مقصدی، سروش حبیبی، سعید سلطانپور، سعید قهرمانی (سعید یوسف)، سیاوش کسرایی، شاهرخ مسکوب،  صادق هاتفی،  عبدالحسین نوشین، عبدالرحیم احمدی، عبدالصمد کامبخش، عدنان غُریفی، عزیز یوسفی، عطاالله نوریان، علی اشرف درویشیان،  علی دشتی، علی شریعتی، علی صادقی (کاک ابراهیم)، علی طلوع، علی محمد افغانی، علی‌اکبر دهخدا، عماد رضوی، غلامحسین ساعدی، غلامحسین فروتن، فخرالدین میررمضانی، فرج‌الله میزانی، فرج سرکوهی، فرخی یزدی، فرهنگ فرهی، فریده لاشایی (خواهر کورش لاشایی)، فریدون تنکابنی، فریدون شایان، فیروز شیروانلو، فیروز گوران، کریم کشاورز، گالوست زاخاریانس، مجید امین مؤید، محسن یلفانی، محمد بُرنا مقدم، محمد پرنیان، محمد جعفر محجوب، محمد حسین تمدن، محمد خلیلی، محمدرضا زمانی، محمد زُهری، محمد علی سپانلو، محمد قاضی، محمدمهدی جعفری، محمدتقی بهار (ملک‌الشعرا)، محمدصادق فرزام‌نیا، محمدعلی خنجی، محمدعلی عمویی، محمود اعتمادزاده (به آذین)،  محمود دولت‌آبادی، مرتضی راوندی، مرتضی کیوان، منصور خاکسار، منصور یاقوتی، منوچهر هزارخانی، محمود طالقانی، مهدی اخوان ثالث، مهدی بازرگان، نادر ابراهیمی، ناصر رحمانی‌نژاد، ناصر زرافشان، ناصر مؤذّن، نجف دریابندری، نسیم خاکسار، نصرالله کسرائیان، نظام رکنی، نعمت میرزازاده (میم آزرم)، هادی جفرودی، هاشم بنی‌طُرفی، هوشنگ اسدی، هوشنگ قربان‌نژاد، هوشنگ گلشیری، ویدا حاجبی تبریزی، یدالله سحابی و…