یادی از دکتر محمد رضا عاملی تهرانی
آهنگ آغاز و پایان ویدئو؛ «صبح کارناوال» Manhã de Carnaval ترانه‌ای با آهنگسازی لوئیز بونفا و شعری از آنتونیا ماریا است. این قطعه در ابتدا به‌عنوان موسیقی متن فیلم اورفه سیاه (۱۹۵۹) به کارگردانی مارسل کامو استفاده شد
و از آن زمان بارها توسط خوانندگان مختلف بازخوانی شده‌است.
خانم‌ها و آقایان محترم سلام بر شما. این بحث به دکتر محمد رضا عاملی تهرانی اشاره دارد که ۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۸ تیرباران شد. من با نگاه و دیدگاه ایشان میانه نداشتم اما می‌دانم که به بهروزی ایران می‌اندیشید. کم نبودند کسانیکه به میهن خویش عشق می‌ورزیدند و پیش و بعد از انقلاب، در هر دو نظام، با بیداد استبداد روبرو شدند و البته بعد از ۵۷ و ملاخورشدن رنج و شکنج مردم سمدیده، بمراتب بیشتر و مهیب تر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پرده ی پندار می‌باید درید
می‌توان نگاه دکتر عاملی به ناسیونالیسم و برخی نوشته‌هایش را مانند مارکسیسم تجارتی استعمارگران و، بررسی انقلاب ششم بهمن نقد کرد، می‌توان همدمی‌اش را با حزب رستاخیز و امثال شریف امامی و ازهاری و... زیر سؤال برد، می‌توان نظر او را که حرکت مردم بپاخاسته ایران در سال ۵۷ «توطئه استعمارگران رنگارنگ است»، واقعی ندانست اما، همه اینها دلیل نمی‌شود که چشم‌مان را بر اعدام ناحق وی ببندیم. اینک خلخالی، ربانی املشی، سیدرضا زواره‌ای و خیلی‌های دیگر که در دادگاه دکتر عاملی معرکه می‌گرفتند، زیر خروارها خاک خفته‌اند اما مرور آن ایام که همه ما را از خود، «بی ـ خود» کرده بود، بر کژ راهه‌ها نور می‌اندازد و پرده ی پندار را می‌درَد.
آنزمان فقط توده‌های روستایی و کنار شهری نبودند که برای خلخالی ها، هورا می‌کشیدند، تنها اعضای هیئت مؤتلفه، حزب جمهوری اسلامی و امثال هادی غفاری، دُور برنداشتند، من و شما نیز بودیم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
دکتر محمد رضا عاملی تهرانی(۱۳۰۶ – ۱۳۵۸) از بنیادگذاران حزب پان ایرانیست بود و نوشته‌هایی که از او بجامانده، زمینهٔ ملی‌گرایی (ناسیونالیسم) دارد.
ناسیونالیسم چون یک علم، آهنگ‌های خون، آذربایجان آتورپاتکان، شعر جنبندگان، جمعیت نورسته روستایی نمی‌تواند در خلاء فکری زندگی کند، آمیختگی جمعیت‌ها و طرح نو... از جمله نوشته‌های او است.
واژه پان‌ایرانیسم برای نخستین‌بار سال ۱۳۰۶، توسط دکتر محمود افشار یزدی، وارد فرهنگ واژگان سیاسی ایران شد.
...
بعد از هجوم متفقین به ایران در شهریور ۱۳۲۰، دکتر عاملی همراه محسن پزشکپور، علینقی عالیخانی، بیژن فروهر، علیرضا رئیس، جواد تقی‌زاده، داریوش همایون، حسن غفوری، هوشنگ حق‌نویس، حسنعلی صارم کلالی، حسین خان مصدق، پور‌هاشمی و... بر اشتراکات فرهنگی و اجتماعی و تمدن ایرانی انگشت نهاده، تبلیغ کردند پان ایرانیسم بر خاسته از بُن تاریخ ایران است.
...
دکتر عاملى و یارانش ابتدا «باشگاه ايراندوست» را تشکيل داده، در آنجا گردهم می‌آمدند. سال ١٣٢٢، با همکارى محمود کشفيان، نادر نادرپور، سياوش کسرايى و ديگران «نهضت محصلين» بر سر زبانها افتاد. چندی بعد «انجمن» پی‌ريزى شد که به کارهاى زيرزمينى روى آورد.
هشتم خرداد ١٣٢۵، يکى از دوستان دکتر عاملی (عليرضا رئيس)، در نتيجه انفجار نارنجک، جان خود را از دست داد...
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
دکتر عاملی دولت را (در موضوع بحرین) استیضاح کرد
دکتر عاملی که دی ماه ۱۳۳۰ همراه محسن پزشکپور، از حزب ملت ایران، به حزب پان ایرانیست روآورده بود، بعدها، در سال ۱۳۴۴ به عضویت هئیت علمی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران برگزیده شد و در دانشکده پزشکی تدریس می‌کرد. وی در دوره بیست و دوم از مهاباد و در دوره بیست و چهارم از تهران به نمایندگی مجلس انتخاب شد.
وقتی موضوع بحرین در مجلس شورای ملی پیش کشیده شد، دکتر عاملی دولت را استیضاح کرد. نه فقط او، دکتر هوشنگ طالع، دکتر اسماعیل فریور و محسن پزشکپور هم به دولت رأی منفی دادند.
...
پس از تشکیل حزب رستاخیز در اسفند ۵۳، دکتر عاملی فعالیت‌هایش را در این حزب ادامه داد. وی در دوره دبیرکلی امیر عباس هویدا، رئیس کمیته آموزش و سیاسی بود. در دوره جمشید آموزگار به عنوان قائم‌مقام ایشان انتخاب شد و زمان دبیر کلی محمد باهری، دبیری حزب را در استان مرکزی و پایتخت بعهده داشت. بار دوم که به به دستور اعلیحضرت، جمشید آموزگار دبیرکل رستاخیز شد، دکتر عاملی با محمود جعفریان و محمدحسین موسوی معاون او بودند.
دکتر عاملی در کابینه شریف امامی وزیر بهداری بود و از تاریخ ۵۷/۸/۷ وزیر اطلاعات [اطلاع رسانی] و جهانگردی شد. او در کابینه ازهاری وزیر آموزش و پرورش بود.
...
وی هنگام شرکت در دولت شریف امامی برای بررسی وضع آتش زدن سینما رکس آبادان به آن منطقه رفت و در گزارش خود [چناچه گفته‌اند] شماری از روحانیون را مسؤول دانست ولی دولت وقت [لابد به صلاحدید پادشاه] مصلحت انتشار گزارش او را ندید.
دکتر محمدرضا عاملی اهل مال اندوزی نبود. شنیده‌ام در خانه کرایه‌ای زندگی می‌کرد که البته کمی بعید می‌نماید. می‌گویند همه دارایی‌اش یک ماشین پیکان و تعدادی کتاب بود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سیلی‌زدن جواد منصوری به دکتر عاملی تهرانی
در تیرباران دکتر محمد رضا عاملی تهرانی بیشتر روی صادق خلخالی متمرکز شده، در حالیکه سربازجوی او، جواد منصوری که زمانی سفیر جمهوری اسلامی در چین بود نیز، مسؤول است. مقامات رژیم شاه که دستگیر می‌شدند، جواد منصوری از آنان بازجویی می‌کرد. نامبرده وقتی با اعتراض دکتر عاملی روبرو می‌شود که صحبت از وکیل می‌کند، به ضرب و شتم و به قول خودش چَک و سیلی، متوسل می‌شود و او همان کسی است که سال‌ها خودش طعم استبداد را در زندان‌های رژیم شاه چشیده‌است! بریده باد دست ستمگری که بر روی ستمدیده‌ای بلند می‌شود.
...
سیلی‌های جواد منصوری، به امثال دکتر عاملی و عباسعلی خلعتبری...که در آغاز هیچ می‌نمود و توجیه می‌شد آنان دشمن اسلام و امام و انقلاب هستند، چون دانه حنضل سبز شد و از شکنجه‌های هولناک بند ۲۰۹ اوین و اسیرکشی سال ۶۷ سر بر کشید.
به خفه کردن زندانیان سیاسی از بندرسته، قتلهای زنجیرهای و عملیات غدیر راه برد و به بازی با اعتقادات پاک مردم انجامید.
...
خلخالی، سیدرضا زواره ای، ربانی املشی و علی طهماسبی (برادر خلیل طهماسبی)... در دادگاه دکتر عاملی برو و بیا داشتند. خیلی‌ها هم در نقش حضار، لی‌لی به لالای خلخالی می‌گذاشتند و با تکبیر و الله اکبر...مرگ بر مفسدین می‌گفتند. روزنامه کیهان بخشی از اتهامات و دفاعیات دکتر عاملی را در به اصطلاح محاکمه‌ای که در شعبه سوم دادگاه انقلاب اسلامی‌تهران انجام گرفته بود، منتشر نمود.
چرا جلسه دادگاه تمام و کمال منتشر نشد؟ آیا به خاطر این بود که دکتر عاملی آتش سوزی سینما رکس را با دلیل و برهان به برخی آخوندها نسبت داد؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
دکتر عاملی: من مسؤول برقراری حکومت نظامی‌نبودم
روزنامه کیهان اتهامات شخص دکتر عاملی را ننوشت بلکه اتهامات جمعی علیه او و ٢٠ نفر دیگر را اینگونه منتشر کرد: [محاربه] با خدا و نایب امام و توهین به امام، شکنجه و ستم و آزار مردم و شرکت در کشتار و قتل عام مردم. ...
بنا به گزارش عفو بین‌الملل اتهام دکتر عاملی، فساد فی الارض، محاربه با خدا و پیامبر خدا و نماینده امام زمان بود، همچنین توهین به روحانیون پاکدامن، شکنجه، کشتار و توهین به مردم...
رئیس دادگاه با اشاره به حکومت نظامی، از دکتر عاملی خواست تا از خود دفاع کند.
وی گفت: مقررات حکومت نظامی در جائی که نیروهای غیر انتظامی‌کافی نباشند بر قرار می‌شود و من مسؤول برقراری حکومت نظامی‌نبودم. من در هیأت دولتی بودم که پس از تصویب لایحه، حکومت نظامی در مجلس به روی کار آمده بود. من با این امر مخالف بودم همان طور که گفتم و آن را با هیأت دولت نیز در میان گذاشتم در آنجا گفتم که نباید به مردم تیراندازی شود. تجهیز نیروهای نظامی در یک منطقه برای سرکوب از حدود اختیارات من خارج بوده و من مسؤولیتی در مورد برقراری حکومت نظامی نداشته‌ام. من برغم مخالفت ساواک، به روزنامه‌نگاران حرفه‌ای پروانه انتشار روزنامه دادم چون می‌دانستم در ساواک برای آنان پرونده سازی شده بود.
...
عاملی تهرانی در دادگاه ابتدا به ده سال زندان محکوم شد اما می‌گویند دانسته‌هایش از آتش سوزی سینما رکس، کار دستش داد و حکمش به اعدام کشید. ساعت ۵ بامداد ١٨ اردیبهشت ١٣۵٨ تیرباران شد. گویا پیش از مرگ، خطاب به نزدیکانش گفته بود: از این پس دیگر به من نیاندیشید به ایران بیاندیشید.
یادش گرامی و روانش به سپنتا مینو
░▒▓ همه نوشته‌ها و ویدئوها در آدرس زیر است:
...
همنشین بهار
برای ارسال این مطلب به فیس‌بوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook