تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک25
فراز و نشیب امپراتوری روم
در قسمت پیش به وقایع مهم بین ۱۰۰ پیش از میلاد تا تولد مسیح (عیسی بن مریم)، پرداخته و به موارد زیر اشاره کوتاهی نمودم:
- زندگی و مرگ ژولیوس سزار یعنی قیصر روم که با فتح سرزمین گل و لشگرکشی به بریتانیا و... رقبا را کنار زد و فرمانده بلامنازع روم شد اما عاقبت استبداد پیشه کرد و در سنای روم با خنجر به قتل رسید.
- اسپارتاکوس و مبارزه نهایی بین لشگر بردگان و سپاه کراسوس که در پیش چشمان متحیر و مستأصل او بردگان یکی یکی بلند شدند و خودشان را اسپارتاکوس معرفی کردند.
- کلئوپاترا آخرین فرعون مصر باستان که تا همین امروز همچنان به عنوان یکی از شخصیت‌های مشهور در فرهنگ غربی باقی‌مانده‌است.
- دودمان شیلا یکی از سه امپراتوری کره که ۵۷ پیش از میلاد تأسیس شد و سده‌ها در قدرت بود.
- وِرسینگِتوریکس؛ فرمانده یکی از قبایل سلتی که شورش گل‌ها را علیه رومیان رهبری نمود اما سربازان سزار به محل او و طرفدارانش دست یافتند و عاقبت در یکی از جشنهای سزار خفه‌اش کردند.
- اکتاویوس که پس از مرگ سزار قدرت را به دست گرفت اما سیسرون خطیب برجسته روم که برایش مدحها سروده بود جلوی چشمان او به طرز فجیعی کشته شد وـ
- تولد عیسی بن مریم شخصیت مرکزی در آیین مسیحیت که در باور مسیحیان، تجسّم خدا در جسم انسانی است همو که می‌گفت چه فایده دارد که آدمی جهانی را ببَرد امّا خود را ببازد؟
...
در بحث «تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک» که از انسانهای اولیه آغاز شده‌است به رویدادهای بعد از میلاد می‌رسیم اما پیش از آن در مورد امپراتوری روم و ایزدان المپ‌نشین نکاتی را توضیح می‌دهم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
رومیها؛ از قرن سوم قبل از میلاد، شروع به تشکیل امپراتوری کردند
رومی‌های نخستین شاخه‌ای از قبایل لاتین زبان بودند که در حدود دو هزار سال پیش از میلاد، از اروپای مرکزی به ایتالیا مهاجرت کردند. آنان بعدها، با ساختن دهکده‌هایی بر روی هفت تپهٔ کم ارتفاع در پیچ و خم رود تیبر Tevere (سومین رود طولانی ایتالیا و یگانه آبراه شهر رُم) بر لبه شمالی دشت حاصلخیز لاتیوم (منطقه‌ای در میانهٔ غربی ایتالیا)، آغاز به یکجانشینی نمودند.
روم اشاره به سرزمین‌هایی در اروپا و آسیای صغیر دارد که مدتی در دست امپراتوری روم بود.
(آسیای صغیر به شبه‌جزیره‌ای گفته می‌شد که امروزه به آن آناتولی می‌گوییم)
معمولاً در منابع عربی و اسلامی قدیم منظور از روم سرزمین‌های آسیای صغیر است و از قضا یکی از نام‌های عربی دریای مدیترانه نیز که در جنوب آسیای صغیر قرار دارد، «بحرالروم» به معنی «دریای روم» است.
....
در دوران کلاسیک باستان رومیان نقش بسیار داشتند و از قرن سوم قبل از میلاد، شروع به تشکیل امپراتوری کردند. امپراتوری روم از سال ۲۷ قبل از میلاد بخصوص، حدود دو قرن یکه‌تاز شد و در مدیترانه و بخش اعظم اروپای غربی خدایی می‌کرد. سرزمین‌های امپراتوری با یک شبکه از راهها به پایتخت، (رم)، وصل می‌شد و شهروندان از یک قانون مشترک، فرهنگ مشترک و زبان مشترک، (زبان لاتین)، بهره‌مند بودند. خاستگاه تمدن و امپراطوری روم، شهر باستانی رم در ایتالیا بود.
...
رومیها به مهیاسازی مواد اولیه حقوق، قوانین، هنر و ادبیات و معماری و زبان در دنیای غرب کمک کردند. آنها همچتین در صنعت تامین مواد اولیه برای نوشتن کتاب، ابتکار زیادی به خرج داده و آن را به شکلی درآوردند که امروز می‌شناسیم.
گرچه اولین قنات‌ها در بابل و آشور و مصر و بعداً ایرانی‌ها ساخته شده؛ اما معروف‌ترین مهندسین قنات‌ها رومی بودند. رومیها برای آوردن آب به روم قنات‌های بسیار ساختند.
حاکمیت تمدن رومی بر اروپای غربی و ناحیه مدیترانه، تاثیرات مهم باستان‌شناختی و شواهد ادبی بسیار برجا گذاشت.
البته همیشه خروس نمی‌خواند و زمانی رسید که امپراتوری قدرتمند روم ضعیف و ضعیف‌تر شد و بالاخره با تهاجم گسترده اقوام ژرمن (گروه‌های نژادی- زبانی که از اروپای شمالی سرچشمه می‌گیرند) و شیوع بیماری طاعون از جاه و جلال افتاد و در اواخر قرن دوم میلادی به انحطاط رفت. اگرچه بعدها تلاش کرد سر بلند کند و جان تازه گیرد اما آب رفته به جوی باز نگشت، بویژه که دربار روم به خودکامگی و استبداد هر چه بیشتر مبتلا گشت و روم به دو ناحیه شرقی و غربی تقسیم شد. امپراتوری روم بعدها هم با تاخت و تاز «بربرهایی» که تشنه تصرف سرزمین‌های تازه بودند از تک و تا افتاد و در نهایت (اواخر قرن پنجم قبل از میلاد) شیرازه‌اش از هم گسیخت و بربرها حکومت‌های پادشاهی جدیدی در اروپا بنا نهادند.
دو پاره‌شدن امپراتوری روم، بین فرهنگ اروپایی و مسیحیتِ اروپایی شکاف انداخت. برای مثال دولت روم شرقی (بیزانس) نماینده فرهنگ یونانی و کلیسای ارتدکس بود و خط رسمی هم خط یونانی و سیرلیک Cyrillic script بود که از خط یونانی باستان با حروف بزرگ گرفته شده‌است.
...
خوب است بدانیم از قرن چهارم میلادی که امپراتوری روم بر آئین مسیح سوار شد و آن را به صورت دین رسمی خود درآورد، کلیسا میراث‌دار امپراتوری زوال‌یافته روم شد. این پیوند نامیمون، هم نقش دولت رومی را از میان برد و هم پیام انسان‌دوستانه مسیح را.
درهم‌آمیختن دین و دولت، خشونت مستتر در سرشت دولت را به دینی که از خشونت بری بود منتقل کرد و بعدها سلطه انحصاری و خشن کلیسا بر ذهنیت جوامع اروپایی آن را به سدی بزرگ در راه شکوفایی توانایی‌های انسان و جامعه بدَل نمود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اواخر قرن پنجم میلادی؛ امپراتوری روم غربی فروپاشید
پیشتر در تاریخِ جهان از ماموت تا فیسبوک22 ؛ به سامنیت‌ها Samnites و کارتاژها که با امپراتوری روم؛ درافتادند اشاره داشتم.
سامنیت‌ها؛ کوه‌نشینان جنوب ایتالیا بودند و جنگ‌های پرشماری با جمهوری روم کردند.
کارتاژ؛ نام شهری باستانی در شمال آفریقا بود - جایی که اکنون کشور تونس جای گرفته- و تمدنی که با مرکزیت این شهر پدید آمد.
...
تمدن کارتاژ در سده‌های سوم و دوم پیش از میلاد همدوره و هماورد جمهوری روم و در کشاکش با این دولت بر سر چیرگی بر مدیترانه باختری شد. این هماوردی به سه دوره جنگ میان کارتاژ و روم انجامید که جلو تر از آن گفته‌ام. در همه این جنگ‌ها کارتاژ شکست خورد و از نیرویش کاسته شد.
قوم کیمبری Cimbri که خاستگاه اصلی‌شان در شبه جزیره گوتلند در دانمارک بود؛ همراه با ژرمن‌تباران موسوم به توتون Teutones و سوئبی‌ها، همچنین قبایل آمبروس The Ambrones، و «مارکومان» Marcomanni که از شمال دانوب آمده بودند، با امپراطوری روم گِل‌آویز شدند.
رومیان ۵۳ پیش از میلاد شکست سختی هم از پارت‌ها (اقوام ایرانی سکاها که پس از هجوم اسکندر در فلات ایران پراکنده شده بودند) خوردند.
در قرن پنجم میلادی، مرزهای امپراتوری روم مورد تاخت و تاز بَربَرهایی که تشنه تصرف سرزمین‌های تازه بودند قرار گرفت.
در میان مهاجمین؛ اقوام صحرانورد مغولستان و هواداران «آتیلا» (رهبر قوم هون=صحراگردان مغولی) نقش بارزی داشتند.
...
خلاصه کلام؛ امپراتوری روم غربی فروپاشید. امپراتوری روم شرقی هم سده ها بعد؛ در سال ۱۴۵۳ به‌دست ترکان عثمانی برافتاد و وقتی به آن مقطع زمانی رسیدیم بیشتر توضیح خواهم داد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
دوازده ایزد المپ‌نشین Twelve Olympians
کوه المپ محل نبرد تایتان‌ها (اورانوس و گایا=فرزندان آسمان و زمین)، با المپ‌نشینان بود و بعدها هم به عنوان محل زندگی خدایان از آن نام برده شد.بنا بر اساطیر یونان و روم؛ پس از سرنگونی تایتان‌ها دوازده ایزد در مرتفع‌ترین قلهٔ یونان (قله المپ)، بر اذهان بنوعی حکومت داشتند. این ایزدان به نقاط دور سفر می‌کردند اما همیشه به جایگاه خودشان واقع در فراسوی ابرهای المپ بر می‌گشتند.
تمام المپ‌نشینان به نوعی با یکدیگر خویشاوندی داشتند و بنا به شرایط زمانه هر از گاهی یک یا چند تن از آنها بیشتر مورد توجه قرار می‌گرفت.
...
خدایان اصلی از این قرار بودند:
ژوپیتر؛ زئوس (شاه خدایان) که بر همه مردمان فرمانروایی دارد. او بر تختی نشسته و تیری از آذرخش به دست دارد و همواره عقابی در کنار اوست.
نپتون؛ پوزئیدون یکی از برادران ژوپیتر و فرمانروای دریاهاست. او بر گردونه‌ای که اسبان دریایی آن‌را می‌کشند سوار است و نیزه‌ای سه شاخه همانند دشنه در دست دارد. می‌تواند در دریاها طوفان برانگیزد، یا نیزه خویش را بر امواج زند و آنها را رام سازد.
پلوتو؛ هِستیا (بزرگ‌ترین خواهر زئوس)، در اساطیر یونانی، ایزدبانوی باکرهٔ خانه و کانون خانواده، آتشدان و معماری بود و در تمام مراسم خانوادگی قربانی‌ای برای او انجام می‌شد. هِستیا مهربانترین ایزدبانو در میان المپ نشینان است.
مارس؛ آریس (خدای جنگ) وی خداوند سهمناک جنگ است و فقط وقتی شادمان می‌شود که جنگی پای گیرد.
وولکن؛ هفانیستوس (خدای آتش و آهن) وی آهنگر لنگی است که همواره در کارگاه آهنگری خود کار می‌کند. کوره او در دل کوه است 
و برخی کوه‌ها را که آتش و دود از دهانه آنها به آسمان می‌رود، اروپاییان به نام خداوند آتش، ولکان می‌نامند.
و برخی کوه‌ها را که آتش و دود از دهانه آنها به آسمان می‌رود، اروپاییان به نام خداوند آتش، ولکان می‌نامند.مرکوری؛ هرمس (خدای سفر) پیک خدایان است و بر کفش و کلاه خویش بالهایی دارد و به دستش عصای بالداری است که چون آن‌را میان دو تن که با یکدیگر در زد و خوردند بگذارند بیدرنگ آنها را به هم دوست و مهربان می‌سازد.
فیبوس؛ آپولون (خدای روشنایی و موسیقی) وی زیباترین همه خدایان است. هر بامداد گردونه آفتاب خویش یعنی خورشید را به آسمان می‌کشد و از خاور به باختر می‌راند و روز پرفروغ آفتابی از راه می‌رسد.
یونو؛ هرا (همسر زئوس) شهبانوی ژوپیتر است و عصای سلطنت به دست دارد و مرغ محبوب وی طاووس است که اغلب با اوست.
مینروا؛ آتنا (ایزدبانوی عقل و خرد)، اغلب همراه با یک جغد به تصویر کشیده شده‌است تا بعنوان موجودی مقدس از طریق ارتباط با این پرنده، به نماد حکمت نیز ارتباط یابد.
دیانا؛ آرتمیس خواهر همزاد آپولون و الهه شکار و ماه است.
ونوس؛ آفرودیته (ایزدبانوی عشق و زیبایی) از زیباترین الهه هاست. بنا بر افسانه‌ها از کف دریاها زاده شده‌است.
سرس؛ در اساطیر رومی؛ الهه کشاورزی و رُستنی‌ها بود. در ازدواج‌های رومیان و همینطور در مراسم مربوط به تشییع جنازه آنان نقش اساسی را ایفا می‌کرد.
...
هستیا جای خود را به دیونیسوس داد تا در میان انسان‌ها زندگی کند.
دیونیسوس یک جام خرگوشی داشت که هرچه از آن می‌نوشید هیچ‌گاه خالی نمی‌شد. در مراسم آیینی و سالیانه برای بزرگداشت وی، در تاکستان‌ها و زمین‌های کشاورزی، مردم دور هم جمع می‌شدند. آنها معمولاً پایکوبان پریشان موی در حالیکه چوبی از شاخه مو و عشقه در دست داشتند و یک بز را قربانی می‌کردند و آواز می‌خواندند.
سپس بز را قطعه قطعه کرده و در کل زمین پخش می‌کردند و اعتقاد داشتند که با این کار دیونیسوس باعث حاصلخیزی زمین می‌شود.
The Roman Empire
The Roman Empire grew slowly at first - it took 500 years for the small Rome to conquer the whole of Italy - but by the 1 century CE its frontiers stretched from Spain in the west to Syria in the east. This vast empire of more than 60 million people was held together by a strong and efficient system of provincial government, backed by the army.
...
Enemies of Rome
- Samnites
The samnites lived in the mountains south Itsly. They were always ready to make trouble for the Romans, who fought three wars against them in the 4th and 3rd centuries BCE.
- Carthaginians
The Carthaginians were Rome's bitterest enemies in the 3rd century BCE. Their empire, which at times included North Africa, Spain, Corsica, Sardinia, and most of Sicily, blocked Roman expansion in the Mediterranean.
- Parthians
The Parthians, who ruled Persia from the 3rd century were a threat on the eastern frontier The Romans never forgot their humiliating defeat by the Parthians at camhae (Harman, Thurkey) in 53 BCE.
- Cimbri and Teutones
The Cimbri and Teutones were two tribes from northern Europe who threatened northern Italy in the 2nd century BCE. The cimbri deleated two Roman armies at Arausio (Orange, France) in 105 BCE.
- Marcomanni
The Marcomanni, a Germanic tribe from north of the Danube frontier, invaded Roman territory in the 2nd century CE. Emperor Marcus Aurelius expelled them but had to fight a lengthy war against them.
...
The Roman World
Shown in red in the map above is the Roman Empire in 118 CE, during the reign of Emperor Hadrian. The empire was divided into around 45 provinces, each headed by a governor.
...
Brilliant engineers
The Romans built this impressive aqueduct to carry fresh water across the River Gard to the city of Nemausus (Nimes) in southern France. The Romans were skilled engineers. Their network of paved, all-weather roads linked towns and cities right across the empire.
...
Key events
753 BCE
The city of Rome was said to have been founded by twins, Romulus and Remus.
509 BCE
The people of Rome overthrew their king, Tarquin the Proud, and formed a republic.
209 BCE
Rome had overcome its neighbours and become the dominant power in Italy. Soldiers in tortoise formation
27 BCE
Octavian founded the Roman Empire. He ruled as its first emperor, under the name Augustus.
1 CE
The population of the city of Rome reached around one million, making it the world's largest city. The Roman Empire reached its fullest extent, thanks to Trajan's conquests in the east.
117
The Roman Empire reached its fullest extent, thanks to Trajan’s conquests in the east.
212
Emperor Caracalla Barbarians granted full Roman overthrew the citizenship to all free Western Roman adult males living in Empire.
476
Barbarians overthrew the Western Roman Empire.
The Eastern the empire. (Byzantine) Empire lasted until 1453.
...
Roman gods
The Romans had hundreds of gods and goddesses associated with every aspect of life. These are some of the major ones:
Jupitet king of the gods
Juno, queen of the gods
Mars, god at war
Venus, goddess of love and beauty Neptune, god of the sea
Apollo, god of the sun and the arts
Dlanii, goddess of the Moon and hunting
Minerva, goddess of wisdom
Vulcan, blacksmith ot the gods
Vesta, goddess of the hearth
در همین زمینه...
برای ارسال این مطلب به فیسبوک، آیکون زیر را کلیک کنید: و شیوع بیماری طاعون از جاه و جلال افتاد و در اواخر قرن دوم میلادی به انحطاط رفت. اگرچه بعدها تلاش کرد سر بلند کند و جان تازه گیرد اما آب رفته به جوی باز نگشت، بویژه که دربار روم به خودکامگی و استبداد هر چه بیشتر مبتلا گشت و روم به دو ناحیه شرقی و غربی تقسیم شد. ){kind=small}
facebook