جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ / Friday 22nd November 2024

 

 

خط ماژینو و زیگفرید
مسأله تاریخ، تاریخ مسأله هاست 

 
بحث تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک که به رُخدادهای پس از بیگ بنگ(مه بانگ)،اشاره داشت و به دوران کنونی می‌‌رسید، تا پایان قرن نوزدهم بصورت مقاله و ویدئو در یوتیوب و سایت خودم - در بخش به زبان‌های دیگر - ثبت شده‌است. فعلاً نمی‌توانم آن بحث را پی بگیرم، چون به تحقیق بیش‌تر، کند و کاو دقیق‌تر و سرزدن به موزه‌های جدید نیاز دارد و بطور خاص به مطالعات میدانی و سفر، که متاسفانه امکانش را ندارم.
....  
در پی دیدار از موزه یادبود خط دفاعی ماژینو[۱]، در شهر مارکلسهایم[۲] فرانسه، فکر کردم به آن، و خط دفاعی زیگفرید که بعد از جنگ جهانی دوم بر سر زبان‌ها افتاد، بپردازم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ناو جنگی بتونی بر روی خشکی
قبل از جنگ جهانی دوم، به منظور دفاع از مرز فرانسه با آلمان، خط دفاعی ماژینو [۳] در دستور کار قرار گرفت و برای احداث آن بیش از ده سال کار کردند. این رشته استحکامات که به ناو جنگی بتونی بر روی خشکی تعبیر شده،‌ ۳۲۲ کیلومتر طول داشت. نقاط حساس و مستحکم آن دارای تسلیحات و تجهیزات کافی بود. تونل‌های زیرزمینی مخازن مهمات و محل‌هایی برای استقرار سربازان هم داشت که مجهز به تهویه برای محافظت سربازان در برابر حملات شیمیایی بود و در جای‌جای آن توپ‌خانه‌ و خمپاره‌انداز و مسلسل‌های گوناگون قرار می‌گرفت.
خط ماژینو به نام وزیر جنگ فرانسه، آندره ماژینو، نام گذاری شد و فرانسه آن را در آستانه جنگ جهانی دوم در امتداد مرزهای خود با آلمان و ایتالیا ایجاد کرد. بخشی از آن، «خط آلپی»[۴]، ناظر به مرزهای فرانسه و ایتالیا بود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
هیتلر خط ماژینو را دُور زد
فرانسوی‌ها استحکامات ماژینو را ایجاد کردند تا در صورت مورد حمله واقع شدن توسط هیتلر، ارتش، زمان کافی برای تحرک داشته باشد و نیروهای فرانسوی بتوانند برای یک رویارویی قاطع با نیروهای آلمانی به بلژیک منتقل شوند. موفقیت نبرد ایستا و تدافعی در جنگ جهانی اول عامل اصلی بروز این ایده در فرانسوی‌ها بود و کارشناسان نظامی معتقد بودند خط ماژینو می‌تواند مانع هرگونه تهاجم از سمت شرق (به ویژه آلمان) شود. البته ژنرال دوگل، استراتژی دفاعی متمرکز را رد می‌کرد.
...
این استحکامات عجیب و غریب تقریباً در مقابل انواع حملات، غیرقابل نفوذ بود و شرایط زندگی آسان را برای افراد داخل خود فراهم داشت. از جمله درهای الکترونیک، تهویه هوا، غذاخوری‌های راحت و حتی راه‌آهن زیرزمینی. حالا ببینیم سر بزنگاه،‌ وقتی آتش جنگ شعله کشید چه اتفاقی افتاد؟
...
هیتلر، برای مقابله با خط دفاعی رسوخ ناپذیر ماژینو، بخشی از نیروهایش را به عنوان طعمه در مقابل مرز قرار داد، و بخش دیگر، با نقض بی‌طرفی بلژیک و هلند و لوکزامبورگ، از آنها و بیشتر از طریق آردنس(آردنه)[۵]، که عمدتاً دربرگیرنده جنگل، و در مرز بین بلژیک و آلمان واقع است، عبور کرد و در شمال نیروهای اصلی دفاع فرانسوی قرار گرفت. هیتلر درواقع خط ماژینو را دُور زد و بدین ترتیب حمله به فرانسه را آغاز نمود و آن کشور را در طول ۶ هفته فتح کرد.
...
جلوداران ارتش آلمان ۱۳ ژوئن ۱۹۴۰ میلادی (۲۳ خرداد ۱۳۱۹شمسی) بصورت غافلگیرانه‌ای از پشت خطوط ماژینو سردرآوردند و عملاً ارتش‌های فرانسه و بریتانیا در شمال غرب آلمان را غافلگیر کردند. با این یورش هزاران سرباز بریتانیایی و فرانسوی، محاصره شدند. نیروهای شکست خورده انگلیس پا به فرار گذاشتند و هیتلر آگاهانه به تعقیب آنها نپرداخت و حتی گذاشت در بروند...
وی که «پیمان ورسای»[۶]، را همواره «دیکته ورسای» می‌خواند، می‌خواست آن شکست را در قدم نخست با زمین‌زدن فرانسه، جبران کند.
یادآوری کنم پیمان ورسای که توسط متفقین به آلمان تحمیل شد، رابطه مستقیمی‌ با به قدرت‏ رسیدن حزب نازی داشت و در واقع سرکار آمدن هیتلر به دلیل شرایط نا امیدکننده‌‏ای بود که این معاهده در آلمان‏ پدید آورده بود. با این پیمان شاخ ارتش آلمان شکست و با تحقیر بسیار مجبور به پرداخت غرامت شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ارتش آلمان در خیابان شانزه‌لیزه
در جنگ جهانی اول (۱۹۱۸)، سرفرمانده ارتش فرانسه، تسلیم بدون قید و شرط آلمان را دیکته کرده بود اما این بار ورق برگشته و همان وضعیت به نفع آلمان برقرار بود. هیتلر قرارداد تسلیم بدون قید و شرط ارتش فرانسه را در ساعت ۶:۲۵ بعدازظهر روز ۲۲ ژوئن ۱۹۴۰ به امضای سرفرمانده ارتش فرانسه رساند و در پیامد آن ارتش آلمان در خیابان شانزه‌لیزه رژه رفت.
...
آن زمان «مارشال پتن» زمام امور فرانسه را در دست داشت و او برای حفظ میراث فرهنگی کشور، سیاست مدارا با آلمان را پیش گرفت. معتقد بود در غیر اینصورت فرانسه نابود می‌شود.
مارشال پتن ضمن نطقی که از طریق رادیو پخش شد، تشکیل دولتی به ریاست خودش را در شهر «ویشی»[۷]، به مردم فرانسه اطلاع داد و اضافه کرد که دولت مجبور به قبول آتش‌بس در شرایط فعلی است و صلاح می‌بیند بر پایه شرافت وطن‌پرستی با آلمان‌ها در تماس باشد.
(شهر ویشی در شهرستان آلیه در ناحیه اوورنی در کشور فرانسه واقع شده‌است.)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مردم می‌گریختند بدون آنکه بدانند کجا می‌روند
وضع فرانسه در موقع هجوم ارتش آلمان به قدری تاسف‌انگیز بود که «اچ - ج ولز» [۸]، تاریخ‌نگار انگلیسی در این‌باره می‌نویسد:
«انبوهی از مردم هراسان می‌گریختند، بی‌آنکه بدانند کجا می‌روند. آنان با خود تکه‌های اسباب‌های قراضه و نامتناسب خانه را می‌بردند. هواپیماها بر سرشان بمب می‌ریختند و با مسلسل‌ها شلیک می‌کردند.»
...
در چنین شرایطی بود که مارشال پتن، گفت دست از جنگ برمی‌دارد تا فرانسه کمتر آسیب ببیند. برتری اسلحه و فرماندهی دشمن به کنار، بی‌میلی طبقات بالای فرانسه برای پایداری ازجمله دلائل مدارا و کنارآمدن پتن بود. از این گذشته بین قوای فرانسه در مستعمرات و خارج از خاک اصلی فرانسه دودستگی پیش آمده بود. بخشی از نیروها جانب پتن را گرفتند و بخشی تابع ژنرال دوگل بودند و کارشان به رویارویی و حوادث تلخ هم کشیده شد.
در داخل فرانسه مارشال پتن با فشارهایی که افسران نازی وارد می‌کردند نیز روبرو بود. آنها می‌خواستند وی در سرکوبی نهضت مقاومت با مأموران گشتاپو (سازمان امنیت دولتی آلمان مقیم فرانسه) همکاری کند.
...
در مدت چهارسالی که فرانسه در اشغال نازی‌ها بود، بسیاری از افراد نهضت مقاومت طی درگیری با سازمان گشتاپو و گارد «اس اس» به قتل رسیدند. افسران نازی حتی دنبال فرصتی بودند تا حکومت مارشال پتن را هم بیاندازند. پتن مدعی بود برای حفظ میراث فرهنگی فرانسه سیاست مدارا با آلمان را پیش گرفته‌است. اما جبهه مقاومت فرانسه، از او بعنوان خائن یاد کرد و روز تسلیم ارتش فرانسه را به عنوان روز سوگواری و عزای ملی اعلام نمود. پتن ناجی قهرمان جنگ اول جهانی بود، اما اکنون (در جنگ جهانی دوم) به‌خاطر قبول ریاست حکومت ویشی به خیانت متهم می‌شد.
...
خلاصه، جنبش مقاومت فرانسه رویارویی با اشغالگران را در دستور کار خود قرار داد و عملیات پارتیزانی شدت گرفت. ژنرال دوگل هم ضمن نطقی از رادیو لندن، به ملت فرانسه پیام داد و ضمن مخالفت با سیاست پتن اضافه کرد که فرانسه یک نبرد را باخته اما جنگ را نباخته‌است.
سرانجام بعد از کش و قوسهای بسیار، ۲۵ آگوست ۱۹۴۴، پاریس از نیروهای متجاوز پاک و ژنرال دوگل وارد پاریس شد و اقدام به تشکیل حکومت موقت کرد. همان ایام محاکمه مارشال پتن رئیس حکومت ویشی هم به جرم خیانت آغاز شده بود. دادگاه او را به اعدام محکوم کرد ولی به علت خدماتش به فرانسه ابد گرفت. البته نخست‌وزیر و وزیر خارجه او(پیرلاوال) تیرباران شد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خط دفاعی زیگفرید Siegfried Line
بنای اولیه خط دفاعی زیگفرید[۹]، در جنگ جهانی اول طی سال‌های ۱۹۱۶ و ۱۹۱۷ گذاشته شد تا سد محکمی در مقابل حمله ارتش فرانسه باشد.  برنامه‌ریزی ساخت خط زیگفرید، بطور جدی سال ۱۹۳۶ آغاز شد و یکی دو سال بعد تکمیل گردید. خط زیگفرید خود بخشی از دیوار دفاعی هیندنبورگ[۱۰] بود. زیگفرید در اساطیر باستانی اقوام ژرمن و اسکاندیناوی، نام فردی بود که بعد از کشتن اژدها با خون آن خود را روئین‌تن کرد، این فرد مترادف شخصیت آشیل در افسانه‌های یونانیان و اسفندیار در شاهنامه است.
...
انگلیسی‌ها به خط دفاعی زیگفرید، که در مقابل دیوار دفاعی فرانسوی‌ها (خط ماژینو) احداث شد، «دیوار غربی»[۱۱] می‌گفتند. خط زیگفرید ۶۳۰ کیلومتر طول و بیش از ۱۸۰۰۰ سنگر، تونل و انواع تله‌های انفجاری داشت. این دیوار از جنوب مرز هلند موازات شهر نیمیخن[۱۲] آغاز شده، تا مرز کشورهای بلژیک و لوکزامبورگ امتداد داشته و در جنوب فرانسه پایان می‌یافت.
...
بخش‌های مختلف این دیوار دفاعی ازجمله سنگرهای بزرگ و سازه‌های بتنی ضد تانک موسوم به دندان اژدها توسط هزاران کارگر ساخته می‌شد. بخش ضد تانک این خط، بلوک‌های چهارگوش هرمی شکلی بودند.
استحکامات مربعی - هرمی دندان اژدها[۱۳]، اولین بار در دوران جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت تا مانع از حرکت تانکها و پیاده نظام مکانیزه شوند. دندان اژدها به طور گسترده و به ویژه در خط زیگفرید به کار گرفته شد.
...
نوع دیگری از ساز‌ه ضد تانک استفاده شده در این دیوار، معروف به خارپشت...، مخزنی بتنی بود که میله‌های فولادی از سطح آن بیرون زده و مانع عبور تانک می‌شد. در پس این حجم ضد تانک هم خندق‌های عمیق پر از آب قرار داشت که مانع دیگری برای عبور تانک‌ها و سربازان دشمن بودند. این ترکیب دفاعی خط زیگفرید بیشتر نزدیک شهر آخن و منطقه‌ی گِلزنکیرشِن[۱۴] وجود داشت.
...
این سنگرها ۱۰ الی ۱۲ پنجره شلیک در دیوارها و دریچه‌ای در سقف برای استقرار تیربار داشتند که سربازان با قرار گرفتن بر سکوی ۵۰ سانتی می‌توانستند بسوی دشمن شلیک کنند. همچنین تدابیری برای مقابله با حملات شیمیایی وجود داشت.
...
در شمال استان نوردراین-وستفالن کنونی، همچنان حدود ۳۰ سنگر باقی مانده‌است. باقی سنگرها یا با مواد منفجره تخریب شدند و یا به مرور زمان زیر تل خاک مدفون گشتند.

پانویس
پیمان ورسای
پیمان ورسای در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۱۹ میلادی در کاخ ورسای واقع در حومه پاریس به امضا دولتهای پیروز (انگلیس، روسیه، فرانسه و آمریکا) در جنگ جهانی اول و متحدین شکست خورده (آلمان، عثمانی، ایتالیا، اتریش-مجارستان)، رسید و با توجه به پیامدهایی که داشت می‌توان آنرا در زمره تاثیرگذارترین قراردادهای تاریخ به‌حساب آورد، در این معاهده امپراتوری آلمان باید خلع سلاح می‌شد و به متفقین خسارت می‌پرداخت. مذاکرات صلح ورسای که با شرکت ۲۷ کشور جریان یافت از یک طرف شاهد کشمکش بین فاتحان و مغلوبین و از طرف دیگر شاهد نزاع ما بین خود فاتحان بود. اشتهای فرانسه برای تضعیف آلمان و به چنگ آوردن غنائم بیشتر از یک طرف و ترس انگلستان از تفوق فرانسه از طرف دیگر مشهود بود. دولت‌های فاتح مانند فرانسه و انگلستان در جنگ اول جهانی بخش‌هایی از خاک آلمان را از آن کشور جدا کردند.
... 
دیوار آتلانتیک The Atlantic Wall
دیوار آتلانتیک سیستم و مجموعه دفاع ساحلی وسیع و مستحکمی بود که توسط آلمان نازی بین سالهای ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۴ در سواحل غربی اروپا ساخته شد تا مانع حملهٔ احتمالی متفقین به اروپا از جانب انگلستان شود. این دیوار که در طول سالهای ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۴ از مزر اسپانیا و فرانسه تا نروژ کشیده شده بود بیشتر شامل توپها، سنگرها و میادین مین می‌شد. بسیاری از سنگرها هم اکنون نیز وجود دارند. 
  1. Musée Mémorial de la Ligne Maginot du Rhin
  2.  Marckolsheim
  3.  Ligne Maginot=The Maginot Line
  4.  The Alpine Line
  5.  Ardenne
  6.  Treaty of Versailles
  7.  vichy
  8.  Herbert George Wells
  9.  Siegfried Line
  10.  The Hindenburg Line
  11.  West Wall
  12.  Nijmegen
  13.  Drachenzähne
  14.  Gelsenkirchen
در ویدئو (و فایل صوتی)، به اشتباه  تانک تی ۲۸ روسی را، آمریکایی پنداشته و عذرخواهی می‌کنم.
در همین زمینه 
تاریخ جهان دادگاه جهان است
بخش‌های دیگر«تاریخ جهان از ماموت تا فیسبوک»
...
سایت همنشین بهار 

برای ارسال این مطلب به فیس‌بوک، آیکون زیر را کلیک کنید:
facebook