زنانی که شکست را شکست دادند (۸)
قره العین، زینب پاشا (ده باشی زینب)، مریم عمید، محترم اسکندری، شوشا عصار، ملکتاج فیروز (نَجمالسلطنه)، توبا آزموده، بیبی مریم بختیاری، صدیقه دولت آبادی، مادام زری لازاریان، لُرتا، فاطمه سیاح، راضیه شعبانی، شمس کسمایی، قدمخیر قلاوند، روشنک نوعدوست، سوسن تسلیمی، پوری سلطانی، شمسالملوک مصاحب، فرح دیبا، معصومه شادمانی، قمرالملوک وزیری، بَدریِ آتابای، توران میرهادی، فاخره صبا، فخرعظمی ارغون، مهشید امیرشاهی، طلعت بصاری، روشنک داریوش، زند دُخت شیرازی، آذر رهنما، تانیا آشوت هاروتونیان، ژانت آفاری، وارتو طریان، نورالهدی منگنه، فرخ رو پارسا و نه نه علی.
در این بخش به چند نفر دیگر اشاره میشود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
صدیقه سامی نژاد نخستین زن بازیگر ایرانی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
افسانه نجمآبادی

...
بیبیخانم استرآبادی در ابتدای این رساله مینویسد که مادرش در دربار شکوهالسلطنه، مادر مظفرالدین شاه و زن ناصرالدین شاه، معلم بوده و می دانیم خود او نیز از نخستین زنانی است که علاوه بر نگارش کتاب، مدرسه تأسیس میکند. شاهدیم که بیشتر مدارس دخترانه در دوران مشروطه توسط زنان تأسیس شدهاند. این نشانگر چیست؟ نشانگر آن است که زنان باسواد وجود داشتهاند؛ اگر بیسواد بودند که مدرسه نمیتوانستند تأسیس کنند.
...
همانطور که اشاره شد یکی از کتابهای افسانه نجمآبادی، «حکایت دختران قوچان، از یادرفتههای انقلاب مشروطه» است. این حکایت چیست؟ فروش دختران قوچانی به ترکمانان و ارامنه عشقآباد در بهار ۱۳۲۳ هـ ق در دوران حکومت آصفالدوله در خراسان و به اسارت رفتن زنان باشقانلو، در ماه رمضان همان سال که در حمله ترکمانان به ناحیه بجنورد در زمان حکمرانی سالار مفخم رخ داد. این مسأله آنقدر مهم بود که از نخستین ماههای تشکیل مجلس اول رسیدگی به ماجرای دختران قوچان یکی از موارد تظلمخواهی ملت علیه استبداد شد.
...
افسانه نجمآبادی، در آثار خود کوشیده بر نقش زنان در جنبش مشروطه تأکید کند و به این جنبه از تاریخ مشروطه نه با محوریت دولت که با تمرکز بر نقش گروههای اجتماعی و نه تنها بر پایه اسناد مکتوب که با استفاده از کلیه اشیایی که نشانگر زیست جهان آن زمانه بودهاند، بپردازد.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مریم فیروز

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پردیس ثابتی زیستشناس و عالم ژنتیک، الگوریتمی طراحی نموده که اثرات ژنتیک بر تکامل بیماری را نشان میدهد. وی هماکنون استاد دانشگاه هاروارد است. پردیس ثابتی (دختر آقای پرویز ثابتی) دو سال قبل از انقلاب، در تهران به دنیا آمد و سال ۵۷ به همراه خانواده به فلوریدا مهاجرت کرد. او بعداً زیستشناسی خواند و و دکترای ژنتیک را در سال ۲۰۰۲ از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد. پردیس ثابتی به عنوان یکی از ۱۰۰ چهره نابغه جهان از سوی گروه بینالمللی Creators Synectics معرفی شدهاست. وی، موزیسین هم هست و یکی از ترانههایی که بزیبایی خوانده، Thousand Days است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
شهناز آزاد و دغدغه آزادی حجاب

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مهین اسکویی، تاثیرگذارترین زن تاریخ تئاتر ایران

گروه آناهیتا روز ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۳۷ شمسی با اجرای نمایش «اتللو» اثر مشهور شکسپیر کار خود را آغاز کرد. اجرای «اتللو» در آن زمان آنقدر موفق بود که ۱۵۸ شب اجرا شد. هنرمندان دانشآموخته در تئاتر آناهیتا و یا فعال در این تماشاخانه مربوط به چند نسل میشود که از بین آنها میتوان به اسامی زیر اشاره کرد. عزت الله انتظامی، محسن یلفانی، ناصر رحمانی نژاد، سعید سلطانپور، محمود دولتآبادی، ولی شیراندامی، مهین شهابی، مهدی فتحی، رسول نجفیان، بیژن محتشم، سیروس ابراهیمزاده، هادی مرزبان، کاظم هژیرآزاد، حسین پناهی، بیوک میرزایی، حسن مهمانی، جعفر والی، احمد دامود، پرویز بهرام، فریدون پارسانژاد، مصطفی عالمیان، سعید امیرسلیمانی، فاطمه طاهری، غلامرضا بنفشهخواه، رضا بنفشهخواه و… مهدویان، سودابه، شهرزاد، مهین، کارمن، تقی کریمی، آزرم کیکاووسی، و تعدادی دیگر از هنرمندان تئاتر کشورمان.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ایران دَرّودی و «چشم شنوا»یش

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
سودابه تاجبخش
سودابه تاجبخش (۱۳۰۸-۱۴۰۳) یکی از برجستهترین خوانندگان گروه اپرای تهران، و خواهر زاده بنان بود. وی از زمان شکلگیری تالار رودکی و گروه اپرای تهران در سال ۱۳۴۶، در بسیاری از مهمترین برنامههای اپرا نقش اول را ایفا کرد. او زمانی که تنها هجده سال داشت (سال ۱۳۲۶) ، برای نخستین بار در تهران و با امکانات محدود، یک اپرا به شکل کامل روی صحنه رفت. در ادامه از آموزشهای «اولین باغچهبان» برخوردار شد و در دهه ۱۳۳۰ برای تحصیل آواز، به آلمان رفت. شودابه در مدرسه عالی موسیقی کلن از آموزشهای یوزف مترنیخ (یکی از سرشناسترین خوانندگان باریتون در آلمان) و کلمنس گلتنبرگ بهرهمند شد.
___________________
سودابه تاجبخش در اپراهای «توراندخت» و «قدرت سرنوشت» و «مادام باترفلای» برای نقش اول در تالار رودکی روی صحنه رفت و ژانت لازاریان، منتقد موسیقی مجله فردوسی در خرداد ۱۳۴۷ از او به عنوان «موفقترین خواننده زن این فصل اپرای تهران» نام برد. او دارای یک صدای سوپرانوی دراماتیک بود؛ صدایی که بسیار برای اجرای آثار پوچینی و وردی مناسب بود. سودابه تاجبخش پس از یک زمین خوردگی بخش مهمی از توانایی جسمی و ذهنیاش را از دست داد و در ۱۵ اوت ۲۰۲۴ در سن ۹۵ سالگی در مونیخ درگذشت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
لاله حقوردی و نوآوری در مطالعات تقسیم سلولی

لاله حقوردی دانشآموخته مقطع کارشناسی دانشگاه صنعتی شریف بود و پیشتر در ایران، کتاب «مرجع برتر فیزیک عمومی» را با چند محقق دیگر نوشته بود. وقتی وی بهمراه Fabian Theis، Timm Shröder و Carsten Marr، جایزه شرودینگر را گرفت، طراحی و ارائه الگوریتمهای نوین برای کندوکاو در فرایند تقسیم سلولهای بنیادی بر سر زبانها افتاد. گفته میشود لاله و همکارانش موفق به ارائه نخستین مدل رایانهای جامع برای شبیهسازی رشد سلولهای خونی شدند که میتواند به تولید نسل جدید داروهای درمان سرطان خون منجر شود. آنها میخواستند بدانند چگونه سلولهای مستقل خونی توسعه و رشد پیدا میکنند. دلیل اهمیت این موضوع در این است که با درک آن، امکان بهتری برای شناخت بیماریهای مختلف و درمان آنها در آینده به وجود میآید.
تیمی که لاله حقوردی در آن کار میکرد موفق به تولید یک فیلم میکروسکوپی دقیق و تحلیل ژنتیکی از سلولهای منفرد و اجرای موفقِ الگوریتمها و روشهای ریاضی شد. همچنین آنها یک دنباله از الگوهای بیان ژن را پیدا کردند که بررسی دگرگونیهای اولیه سلولی را امکانپذیر میکند و چه بسا این کار پایههای لازم برای تولید نقشهٔ اطلس سلولهای انسان را فراهم نماید. به نظر لاله و همکارانش در میان رفتار بهظاهر تصادفی (بهظاهر تصادفیِ) سلولهای خونی «الگویی نظامیافته» را میتوان درک و استخراج کرد و با درنظرگرفتن رفتار سلولهای خونی میتوان نحوه تحول آنها را نشان داد و اینکه یک سلول چه مسیر و تصمیمی را در ادامه تحول خود دنبال میکند. برای این کار انبوهی از تصاویر میکروسکپی، در بازههای زمانی مختلف مورد تحلیل قرار گرفتند و یک برنامه رایانهای هر یک از سلولهای خونی را بهطور مستقل در آن تصاویر ردیابی نمود. لاله حقوردی و همکارانش توانستند مسیر تحول یک سلول را از روی ضبط زماندار و با فاصله آنها دنبال کنند. حالا میشد فهمید که کدام نوع از سلولهای خونی میتوانند سلولهای بنیادی را توسعه دهند و اساساً یک سلول خونی چه مسیر و تصمیمی را در ادامه تحول خود اخذ میکند. کار مهمی که لاله انجام دادهاست، استفاده از این واقعیت است که زیست شناسان مولکولی میتوانند دست بهاندازهگیریهایی روی تکسلولهای مستقل بزنند و می توانیم مشخصی کنیم درون یک سلول مستقل کدامیک از ۲۰ هزار ژنی که انسانها دارند فعال است. با تحلیل چنین دادههایی، انبوهی از اطلاعات به دست میآید که درون بانکهای عظیمی از داده ذخیره میشوند. او کوشید با استفاده از مدلهای رایانهای رفتار هر سلول مستقل را دنبال کند. به گفته لاله حق وردی این کار شبیه به تکمیل پازلی از یک درخت بزرگ است که هر قطعه پازل را یکی از سلولهای منحصربهفرد تشکیل دادهاست.
لاله حقوردی Laleh Haghverdi در پژوهشهای زیر نقش داشتهاست:
Diffusion pseudotime robustly reconstructs lineage branching
Batch effects in single-cell RNA-sequencing data are corrected by matching mutual nearest neighbors
Diffusion maps for high-dimensional single-cell analysis of differentiation data
Decoding the regulatory network of early blood development from single-cell gene expression measurements
destiny: diffusion maps for large-scale single-cell data in R
Reconstructing gene regulatory dynamics from high-dimensional single-cell snapshot data
Sparse stabilization of dynamical systems driven by attraction and avoidance forces
Correcting batch effects in single-cell RNA sequencing data by matching mutual nearest neighbours
Sparse control of force field dynamics
Decoding the transcriptional program for blood development from whole tissue single-cell gene expression measurements
Geometric Diffusions for Reconstruction of Cell Differentiation Dynamics
Decoding the regulatory network for blood development from single cell gene expression measurements
Supplementary Figures and Text for “destiny–diffusion maps for single-cell time-course data”
Supporting Information Reconstructing gene regulatory dynamics from high-dimensional single-cell snapshot data
یادآوری کنم که اروین شرودینگر دانشمندی اتریشی بود که خدمات بسیاری به علوم تجربی کرد و در سال ۱۹۳۳ برنده جایزه نوبل شد.
این بحث ادامه خواهد داشت
پانویس
- دوستان دانشور و فرهنگورز، در این بحث، به بیش از ۱۵۰ زن اشاره میشود که هر کدام زندگی متفاوتی داشتند و به شیوه خاص خویش با چالشها و مشکلات درافتادند. بدیهیست که همه در یک راستا و از یک قماش نیستند. اینکه نگاه و دیدگاه شماری از آنها حرف و حدیث دارد (که دارد)، یا با آنچه من و شما فکر میکنیم مطابق نیست، دلیل نمیشود که از آنان یاد نشود.
- کسانیکه در این بحث از آنان اسم میبرم کم و بیش شناخته شده هستند، اما دیگرانی هم هستند که از آنان کسی یاد نمیکند اما در شمار شریفترین زنان میهن ما هستند، زنان مچاله شده و رنج دیدهای که قربانی تاریخ مذکر و فقر فرهنگی بوده، به اطاعت خودخواسته و ستم مضاعف، خو کردهاند. باید در فصلی جداگانه از آنان سخن گفت.

░▒▓ همه نوشتهها و ویدئوها در آدرس زیر است:
...
همنشین بهار
برای ارسال این مطلب به فیسبوک، آیکون زیر را کلیک کنید:facebook